TARİHTE BUGÜN:Eski başbakan Adnan Menderes İmralı adasında idam edildi. Adnan Menderes, Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu'nun cenazeleri 1990'da İstanbul'a nakledildi ve devlet töreniyle Topkapı'da yaptırılan anıtmezara defnedildi.

Bu vesile ile Adnan Menderes'in hayatının özetini paylaşacağız sizlerle.

MENDERES, 1899'da, Aydınlı varlıklı bir çiftçinin oğlu olarak doğdu. Dedesi Kırım Tatarıdır. Konya'dan İzmir bölgesine göç etmiştir.

Gençliğinde Karşıyaka'da forvet, daha sonra Altay'da kalecilik olmak üzere futbol oynadı.

Adnan Menderes, Kızılçulu Amerikan Koleji'nde okurken misyonerlerle mücadele etti. Misyonerlere karşı mücadele ederken görüştüğü makamların birinin başında Celal Bayar vardı. Bayar'la böyle tanışmış oldu.

Kurtuluş Savaşı'na katıldı ve İstiklal Madalyası aldı.Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde okudu ve 1935 yılında mezun oldu.

Siyasi hayatı Aydın'da, 1930 yılında Serbest Cumhuriyet Fırkası'da başlamıştır. Ali Fethi Okyar tarafından 1930 senesinde kurulan ancak kısa sürede kapatılan Serbest Fırka'nın Aydın Teşkilatı'nı kurarak başkanı oldu.

Ancak Türkiye henüz çok partili dönemi hazmedebilecek yapıda değildi. Tek parti iktidarının baskısı sonucu Parti kendini feshetmek zorunda kaldı. Menderes de bu gelişme üzerine Cumhuriyet Halk Partisi'ne geçti. 1931 seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi'nden Aydın milletvekili seçildi.

Atatürk'ün ölümünden sonra İnönü CHP'nin başına geçince İnönü'ye muhalefet etti. Menderes'e göre İnönü, Türkiye'yi Sovyetler Birliğindeki gibi bir rejime sürüklüyordu. Parti içi muhalefetten dolayı 1945 yılında CHP'den ihraç edildi.

7 Aralık 1945'te, CHP'den birlikte ihraç edildikleri arkadaşları Celal Bayar, Fuad Köprülü ve Refik Koraltan ile Demokrat Parti'yi kurdu. 1946'da yapılan seçimleri CHP 85 oy oranı ile kazandığını ilan etti ancak seçimlerde "açık oy - gizli tasnif" usulü uygulanmıştı. Seçimlerin şaibeli olduğu iddia edildi. Bu tartışmalı seçimde Demokrat Parti'den Kütahya Milletvekili olarak meclise girdi.

1950 yılında seçimlerden önce Seçim Yasası da değiştirilerek seçimlerde yargı güvencesi ve "gizli oy - açık tasnif" sistemi getirildi. 14 Mayıs 1950'de yapılan seçimlerde DP 52.7, CHP ise 39.4 oy aldı. Oyların dağılımı adil değildi. Daha önce CHP için işleyen sistem bu sefer DP'ye yaradı. DP 420, CHP ise sadece 63 milletvekili çıkardı.

TBMM başkanlığına Refik Koraltan, cumhurbaşkanlığına DP genel başkanı Celal Bayar seçildi. Yeni cumhurbaşkanı Celal Bayar, Menderes'i başbakan olarak görevlendi.

Menderes, 10 senelik DP iktidarının tek başbakanı oldu ve o döneme damgasını vurdu. İktidarı zamanında 5 hükümet kurdu. Adnan Menderes'in 10 yıllık başbakanlık döneminde Türk iç ve dış politikasında büyük değişimler oldu.

Menderes döneminde, paralara mevcut cumhurbaşkanının resminin basılması uygulamasını kaldırılmış, paralardan İnönü'nün fotoğrafları çıkarılmış ve tekrar ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün resimleri basılmaya başlanmıştır.

Türk milletini en çok memnun eden icraatı ezanı aslıyla okutmasıdır. o döneme kadar Türkçe okunan ezan Arapça okunmaya başlamıştır.

Bu gelişmeler üzerine vesayet düzeni harekete geçmiş ve darbe yapmayı planlamıştır. 6 Haziran 1950'de, askeri darbe planladıkları gerekçesiyle başta Genelkurmay Başkanı Nafiz Gürman olmak üzere bütün üst komuta kademesi dahil olmak üzere 15 general ve 150 albayı re'sen emekliye sevk edildi.

1951 yılında Menderes hükümeti Türkiye'nin Kore Savaşı'nda Birleşmiş Milletler kuvvetlerine Türk Tugayı ile katılmasına karar verdi. Bunun neticesinde, Türkiye 1952'de NATO'ya tam üye olarak kabul edildi.

1953 yılında CHP'nin tek-parti iktidarı sırasında edindiği malları haczedildi ve hazineye aktarıldı. Halkevleri kapatıldı ve Köy Enstitüleri Öğretmen Okullarına dönüştürüldü

1950-1954 yıllarında Türkiye ekonomide kalkınma dönemine girdi. Bu dönemde serbest piyasa ekonomisine geçişe hız verildi. Tarımda makineleşme çalışmaları yoğunlaştırıldı.

Ülkede yeni sanayi tesisleri kuruldu. Bu dönemde Türkiye'nin gayri safi milli hasılası yılda ortalama 9 oranında büyüdü.

2 Mayıs 1954 tarihinde yapılan seçimlerde DP büyük bir zafer kazandı. Oyların 57'sini alarak iktidarını tek başına devam ettirdi.

YARIN DEVAM EDECEK

.