Elhamdülillahi RabbilAlemin Vessalatü vesselamü ala Resulina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ecmaiyn.

Selbi sıfatlara gelince onların her birini, ifade edeceğimiz kalıplar halinde Kur'an ve Sünnet'te bulamayabiliriz. Fakat bu o kadar enteresan bir istikra ile kelam ulemamız tarafından ortaya konulmuştur ki gerçekten bu konuda -Allah onlara rahmet etsin- kelam alimlerimizin nassları bütüncül okumalarındaki performansını, mükemmelliğini görüyoruz.
Selbi sıfatlar derken neyi kastediyoruz? Vücut, Kıdem, Beka, Vahdaniyet, Kıyam bi nefsihi, Muhalefetu'l li'l-havadis... Bunları kastediyoruz.
Vücut sıfatı: Cenab-ı Hakk vardır, varlığı kendindendir, zatidir, zorunludur.

İnsan olmasaydı ne olurdu diye bir soru sorabiliriz. Hiçbir şey olmazdı. Ağaç var olmasaydı ne olurdu? Bir şey olmazdı. Kainatta ya da Cenab-ı Hakk'ın yaratma fiilinde herhangi bir noksanlık bir eksiklik meydana gelmezdi. Ya da kainatta gördüğümüz her şey için bu soruyu sorabiliriz. Olmasaydı da olurdu. Çünkü vücudu, varlığı zorunlu değil. Biz bunun (vacib/zaruri/zorunlu) karşıtı olarak mümkin diyoruz. Türkçemizde mümkün diye ifade ettiğimiz tabirin aslı mümkindir. Ve bu kelami bir kavram, terim olarak zorunlunun, zarurinin karşıtıdır. Cenab-ı Hakk'ın varlığı zaruridir, vaciptir. Onun için bizim kelam kitaplarında "Cenab-ı Vacibu'l-Vücud" tabirini çok sık görürüz. Eskiler bu tabiri çok sık kullanırmış. Vacibü'l-Vücud diye bir ayet, bir hadis yok ama bu, ayetten ve hadisten bütüncül okumayla elde edilmiş son derece harika, son derece mükemmel bir tasniftir. Cenab-ı Hak Vacibü'l-Vücut'tur. Varlığında bir başka varlığa muhtaç değildir. Muhtaç olsaydı ilah olamazdı. Herhangi bir varlık; var olmak için, yokluktan varlığa çıkarılmak için ya da varlığının devamı için bir başka varlığa muhtaçsa işte o ilah olamaz.
Burada parantez içi bir şey söyleyelim. Özellikle ateist kesimden gelen bir takım sorularla karşılaşırız. "Siz diyorsunuz ki tanrı her şeye kadirdir, tanırının gücü her şeye yeter. O zaman tanrı kendisi gibi bir tanrıyı var edebilir mi? Bu soruya evet desek -haşa ve kella- tevhid akidesi bozulacak. Hayır, desek Cenab-ı Hakk'ın kudretine bir sınır getirmiş gibi olacağız. Tuzak bir sorudur. Bu soruya nasıl cevap vermemiz lazım? İşte bu soru kelam ulemamızın bu istikrasında gizlidir.
Herhangi bir varlık Cenab-ı Hakk tarafından var edilmişse, yaratılmışsa o ilah olamaz ya da daha genellemeci bir cümle kuralım: Herhangi bir varlık yaratılmışsa o ilah olamaz.

Dolayısıyla, varlığı zorunlu olmak, kendinden olmak, bir başka varlık tarafından yaratılmış olmaktan münezzeh olmak, sadece ve sadece Cenab-ı Hakk'a mahsustur. İşte onun için bu soru yanlış bir sorudur. Yeri geldiğinde bir sorunun yanlış bir soru olduğunu söyleyebilmemiz lazım. Yani biri bize "Bir erkek hamile kaldığında kaç ay içinde doğurur?" dese, arkadaş bu yanlış bir sorudur, erkek hamile kalmaz deriz. Yahut bir ölü mezarda ihtilam olduğunda nasıl gusül abdesti alır? Bu yanlış bir sorudur; ölüler ihtilam olmazlar. İşte bunun gibi Allah kendisi gibi bir Allah yaratabilir mi, sorusu da yanlış bir sorudur. Bu, işi kavrayamamış bir beynin yalpalamasını, zik-zak yapmasını ifade eder. Herhangi bir varlık yaratılmışsa o ilah olamaz.
Bu soruyu soran adam, ilah olma vasfı üzerinde ya da Vacibü'l- Vücud sıfatı üzerinde düşünme imkanı bulamamış. Biz onu bu selbi sıfat üzerinde düşünmeye sevk edeceğiz. Ona "Cenab-ı Hakk Vacibü'l-Vücuttur. Varlığı zorunludur ve kendindendir. O'nun dışındaki her varlık mümkin varlıktır. Varlığı zorunlu değildir ve başka varlığın var etmesine muhtaçtır" diyeceğiz.
Evet, selbi sıfatların başında Vücud geliyor. Sonra kıdem. Bunlar birbirleriyle bağlı sıfatlardır. Herhangi bir varlık varlığı zorunluysa kendindense ve Vacibü'l-vücud ise O Cenab-ı Hakk'tır. O'nun dışında böyle bir varlık yoktur. Dolayısıyla O'nun varlığının bir başlangıç noktası da olmamalıdır. Çünkü varlık bir başlangıç noktasına muhtaçsa onu bir var eden var demektir. Burası önemli. Varlığı da yokluktan varlığa çıkarılmışsa, varlığının belli bir başlangıç noktası varsa o varlık ilah olamaz, Rabbu'l-alemin olamaz. O mümkinü'l vücuttur ve Allah Teala tarafından var edilmiştir, var kılınmıştır. (1)

(Devam Edecek)

Fi emanillah.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

  1. Ehli Sünnet Akaidi Muhtasar Tahavi Akidesi Şerhi (Ebubekir Sifil) Sh:28