Kozulca Köyü, İnegöl'ün kuzeyinde ve Ahi Dağı'nın güneybatı eteğinde Kocadere kıyısında yer alır.Başta Mezit Deresi olmak üzere Çamlık/Hamamlı, Akçasu ve Bedre Dereleri'nin birleşerek Hamza Bey Boğazı'na girdiği yerdedir.Arazisinin bir kısmı, ovada diğer bir kısmı ise Ahi Dağı'nın eteklerindedir. İnegöl Ovası'nın, deniz seviyesine göre en alçak yeridir. Bu noktadan itibaren ova tabanı, güneybatıya doğru yükselir ve sözü edilen akarsuların Kozulca Köyü yönüne akmasını sağlar. Yakın çevresinde Şıbalı, Dömez, Hamza Bey köyleri ile Alanyurt yer alır. Arazisinin bir kısmı, mücavir alan içine girmiştir. Geçimi, tarım ve ziraata dayalıdır. Meyve ve sebzecilik de geniş ölçüde yapılır.
Taşıdığı isim de bu yörenin, asırlardır, ceviz bahçeleri ile donatılmış olduğunu göstermektedir. Çünkü Arap dilinde Koz ceviz demektir."Ca" sözcüğü ise Fars Dili'nde yer ve mahal anlamına gelmektedir. Bu etimolojik analizden sonra -söyleyebiliriz ki: Kozulca adı,Cevizlik veya Cevizli Bağ manasındadır.
Tarihi açıdan bakıldığında bu köy, asırlar öncesi kurulmuştur. Tarihi İpek Yolu'nun güzergahında yer almaktadır.Hüdavendigar Livası Tahrir Defterleri adlı kaynak eserde bu köyün adı,İlice'dir.Çünkü buranın maliki olarak son sahibi, Çandarlı-zade Ali Paşa'nın kızı, İl-Aldı Hatun'dur. Bu isme izafeten köy, İlice adını almıştır. Aslında bu köy, Çelebi Sultan Mehmed tarafından Sadrazam Beyazıt Paşa'ya mülk olarak verilmiştir. Ölümünden sonra ise eşine ve kızına veraset yoluyla geçmiştir. Onlar da Çandarlı-zade Ali Paşa'nın kızı İl-Aldı Hatun'a satmışlardır. İl-Aldı Hatun da evlad vakfı statüsünde burasını vakfetmiş ve gelirlerini çocuklarına tahsis eylemiştir.
İnegöl'e 4kilometre mesafede yer alan Kozulca Köyü nüfusu, 1990 yılı genel nüfus sayımına göre 520 kişidir. 2000 yılı genel nüfus sayımına göre ise 275'i kadın ve 252'si erkek olmak üzere toplam köy nüfusu, 527 kişidir. İlk yerleşik düzene geçen Türkler'den olukları için kendilerine, Manav denir.
Kozulca Köyü, İl Aldı Hatun tarafından vakfedilmiş ve devletçe alınması öngörülen vergi geliri, bu hatunun çocuklarına tahsis olunmuştur. Köy içindeki eski bir köprü, tarihi niteliğe sahiptir.
KONURLAR KÖYÜ
Konurlar Köyü, İnegöl'ün güneyinde ve Domaniç Dağları'nın batı eteklerini oluşturan engebeli bir arazi üzerinde konuşlandırılmıştır. Yerli köylerdendir. 1990 yıl genel nüfus sayımına göre köy nüfusu,492 kişidir. 2000 yılı genel nüfus sayımına göre ise 240 kadın ve 229'uerkek olmak üzere toplam köy nüfusu, 469 kişidir. İnegöl şehir merkezine uzaklığı ise, 13 kilometredir.
Yakın çevresinde, Orta Köy/ Karacapaşa, Muradbey/ Dereçatrı, Hayriye- Bahariye ve Hilmiye köyleri yer alır. Bütün yerli köylerde olduğu gibi bu köyde de hamam ve dede merkadi vardır. Hasan- Hüseyin Dede, hem Konurlar hem de Maden köylülerinin ortak dedesi sayılır.
Konurlar Köyü, tarihi bir niteliğe sahiptir. Kuruluşu, Osmanlıların ilk devirlerine kadar gider. Tarihi kayıtlarda Osmanbey'in silah arkadaşı Konuralp ile ilgisi bulunduğuna dair işaretler vardır.Timur- Dere, Pamucak Dere ve Hordoni gibi terimler, bu yörede yer alan akarsu yatakları için kullanılmıştır. Bu köy, Sultan vakıfları arasında bulunmaktadır. Geliri, Bursa-Yeşil Türbe'ye tahsis edilmiştir. İlk devirlerde timar statüsünde iken 1520 yılından itibaren vakıf statüsüne geçmiştir.Geçimleri, tarım ve ziraata dayalıdır. Kısmen meyve ve bahçecilik de yapılır.
RECEP AKAKUŞ HOCANIN ESERİNDEN
DERLEYİP YAYINA HAZIRLAYAN AYHAN BAYRAKTAR
