Para arzı kısa tanımıyla ekonomide dolaşan toplam para miktarıdır. Bir ekonomide ekonomik birimlerin kısa vadeli ödemelerini gerçekleştirmek için kullanabilecekleri toplam paranın miktarı da denilebilir. Mevduatlar, fonlar, menkul kıymetler gibi ekonomi araçları para arzı içerisinde yer alır. Ekonomide M harfi ile temsil edilen para arzı dar anlamda ve geniş anlamda olmak üzere iki şekilde açıklanmaktadır. Dar anlamlı para arzı dolaşımda bulunan para miktarı ile vadesiz banka mevduatlarını ele alırken, geniş anlamlı para arzı dar anlamlı para arzına ek olarak vadeli mevduatları ve finansal enstrumanlarıda kapsamaktadır.
M0 Para Arzı : Dolaşımdaki para - Banka Kasalarındaki Para
M1 Para Arzı : M0 + TL ve YP Vadesiz Mevduat
M2 Para Arzı : M1 + TL ve YP Vadeli Mevduat
M3 Para Arzı : M2 + Repo ve Para Piyasası Fonları + Bankalarca İhraç Edilen Menkul Kıymetler şeklinde değerlendirilmektedir.
Tüm bu bilgiler ek olarak paranın dolaşım hızı veri olarak yorumlamada kullanılmaktadır. GSYİH/ Para arzı oranlaması ile elde edilen oran paranın el değiştirme hızını göstermektedir.
Dönemsel olarak yaşanan sıkıntılar para arzındaki düşüşe ve aynı zamanda piyasadaki kredi mekanizmasının işleyişine etki etmektedir. Tüketici ve işletmeler tarafında kredi daralmasının yanında bankalar tarafında da kredi koşullarında sıkılaştırmalar mevcuttur. Son dönemde bankaların sendikasyon kredilerini alması ve dolar üzerindeki baskının azalması ile kısmi gevşemeler yaşanmaktadır.
KREDİ TALEBİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
İşletmelere kullandırılan kredilere uygulanan kredi koşul ve kurallarına bakıldığında, ortalama krediler ve daha riskli krediler üzerindeki kar marjının artırıldığı, faiz dışında alınan ücret ve komisyonlar, kredi ya da kredi limitinin büyüklüğü, vade, teminat ihtiyacı, kredi sözleşmesi özel koşullarına ilişkin koşul ve kuralların da sıkılaştırıldığı görülmektedir.
Konut kredilerine uygulanan koşul ve kurallar açısından bakıldığında, faiz dışında alınan ücret ve komisyonlar haricindeki tüm faktörlere ilişkin koşul ve kuralların sıkılaştırıldığı görülmektedir. Taşıt kredilerinde ortalama krediler ve daha riskli krediler üzerindeki kar marjının artırıldığı, ayrıca teminat ihtiyacı ve faiz dışında alınan ücret ve komisyonlara ilişkin koşul ve kuralların da sıkılaştırıldığı görülmektedir. Benzer şekilde diğer kredilerde de ortalama krediler ve daha riskli krediler üzerindeki kar marjının artırıldığı, ayrıca faiz dışında alınan ücret ve komisyonlar, vade ve teminat ihtiyacına ilişkin koşul ve kuralların da sıkılaştırıldığı görülmektedir.
