Telkin, ölüm anında ve defin sonrasında ölen kişiye yapılan dini hatırlatmalardır. Peki bu uygulamanın amacı, yapılışı ve dinî dayanakları nelerdir?
Ölüm Anında Telkin Uygulaması Nedir?
Telkin, son nefeste tevhid inancını hatırlatmak için yapılır
Telkin kelimesi Arapça kökenlidir ve “bir şeyi hatırlatma, gönüle yerleştirme” anlamlarına gelir.
Dini literatürde ise telkin, ölüm döşeğindeki bir Müslümana kelime-i tevhidi söylemesini hatırlatmak, vefat ettikten sonra ise kabir başında iman esaslarını hatırlatmak için yapılan uygulamadır.
Telkin, ölüm anına yaklaşan kişiye “Lâ ilâhe illallah” demesini hatırlatmak ve bu yolla tevhid inancını zihninde canlandırmasına yardımcı olmak amacıyla yapılan dini bir uygulamadır.
Bu uygulama, Hz. Muhammed’in (s.a.s.) sahih hadislerinde de tavsiye edilmiştir. Nitekim, “Ölmek üzere olanlara ‘lâ ilahe illallah’ demeyi telkin ediniz” hadisi bu sünnetin temel dayanaklarındandır. (Müslim, Cenâiz, 1, 2 [916, 917])
Telkin nasıl yapılır?
Telkin esnasında ölmek üzere olan kişi sağ tarafı üzerine çevrilir ve yüzü kıbleye doğru yatırılır.
Eğer bilinç açıksa ve konuşabiliyorsa, kelime-i tevhid (Lâ ilâhe illallah) veya kelime-i şehâdet (Eşhedü en lâ ilâhe illallah ve eşhedü enne Muhammeden abdühû ve rasûlüh) söylenmesi teşvik edilir.
Bu telkin, kişiyi zorlamadan, nazik ve sakin bir şekilde yapılmalıdır. Ayrıca, Hz. Peygamber (s.a.s.)’in tavsiyesiyle vefat etmek üzere olan kişinin yanında Yasin sûresinin okunması da sünnettir. (Ebû Dâvûd, Cenâiz, 24 [3121]).
Definden Sonra Kabir Başında Telkin Yapmak Caiz midir?
Telkinin kabir başında yapılması bazı âlimlere göre caizdir
Defin işlemi tamamlandıktan sonra, bazı İslam alimleri kabrin başında telkin yapılmasını meşru görmemektedir. Ancak diğer bazı alimler, mükellef yani dinî sorumluluğa ermiş kimseler için bu uygulamanın yapılabileceğini savunmuştur.
Definden sonra, mezarın başında bir kişinin ölüye hitaben şu şekilde telkinde bulunması geleneksel olarak bazı bölgelerde uygulanır:
“Ey falan oğlu falan! Hatırla: Sen dünyadayken ‘Allah’tan başka ilah yoktur, Muhammed O’nun elçisidir’ diyordun...”
İbnü’l-Hümâm’ın Fethü’l-Kadîr adlı eserinde ve el-Fetâvâ’l-Hindiyye adlı klasik kaynakta, bu konuda ihtilaflı görüşler yer almaktadır (2/104-105; 1/157).
“Definden sonra telkin yapılabilir diyen âlimlere göre, kabir başında iman esaslarının hatırlatılması hem ölü için bir hatırlatma hem de yakınlar için manevi bir teselli vesilesidir.”
Hanefi ve Şafiî fakihlerinden bazıları, özellikle halkın maneviyatını diri tutma açısından buna cevaz vermiştir.
Diyanet İşleri'nin güncel görüşü nedir?
Din İşleri Yüksek Kurulu, 12 Temmuz 2017 tarihli açıklamasında, definden sonra kabir başında yapılan telkinin, İslam’ın temel ilkelerine aykırı olmadığını belirtmiştir.
Ancak bunun zorunlu bir ibadet değil, nafile bir gelenek olarak uygulanabileceği vurgulanmıştır. Telkin, ölen kişiye iman esaslarının bir hatırlatması olarak değerlendirilmiş ve halk arasında yaygın şekilde yapılmasına cevaz verilmiştir.
Sonuç: Telkin, bir hatırlatma ve dua vesilesidir
1. Ölmek üzere olan kişiye telkin:
- Nedir: Can çekişmekte olan kişiye kelime-i tevhidi ("lâ ilâhe illallah" - Allah'tan başka ilah yoktur) hatırlatmaya denir.
- Nasıl Yapılır:
- Ölüm döşeğindeki kişi sağ tarafı üzerine ve yüzü kıbleye gelecek şekilde yatırılması müstehaptır (önerilir).
- Aklı başında ve konuşabilen kişiye kelime-i tevhid telkin edilir.
- Telkin sırasında "kelime-i tevhid" ve "kelime-i şehâdet" ("eşhedü en lâ ilâhe illallah ve eşhedü enne Muhammeden abdühû ve resûlühû" - Şahitlik ederim ki Allah'tan başka ilah yoktur ve yine şahitlik ederim ki Muhammed O'nun kulu ve elçisidir) söylenir.
- Kişi söylemeye zorlanmamalıdır.
- Hz. Peygamber (s.a.s.), ölmek üzere olan kişinin yanında Yasin suresinin okunmasını da teşvik etmiştir.
- Dini Hükmü: Hz. Peygamber'in (s.a.s.) emriyle (Müslim, Cenâiz, 1, 2 [916, 917]) sünnettir. Amaç, kişinin son anlarında tevhid inancını hatırlayarak ahirete imanla gitmesine yardımcı olmaktır.
2. Definden sonra kabir başında ölüye telkin:
- Nedir: Cenaze defnedildikten sonra, kalabalık dağılınca bir kişinin kabrin başında ölüye iman esaslarını hatırlatmasıdır.
- Nasıl Yapılır: Orada kalan bir kişi, ölüye hitaben iman esaslarını (Allah'a, meleklere, kitaplara, peygamberlere, ahiret gününe, kadere inanmak gibi) hatırlatır.
- Dini Hükmü: Bu konudaki görüş ayrılıkları bulunmaktadır:
- Bazı âlimler bu tür bir telkini meşru görmemektedir.
- Bazı âlimler ise, mükellef olduktan sonra vefat eden kişinin kabri başında yapılabileceğini söylemektedirler (bk. İbnü’l-Hümâm, Fethü'l-kadîr, 2/104-105; el-Fetâvâ’l-Hindiyye, 1/157).
Telkin Dua Gibidir
Telkin uygulamasının psikolojik ve sosyal yönünü de göz ardı etmemek gerekir. Telkin sırasında okunan kelime-i tevhid, hem hasta için son anlarda manevi bir destek sunar hem de yakınlarına “imanla vefat” gibi yüce bir beklentiyle moral olur.
Kabir başında yapılan telkin ise, ölünün duyduğuna ve meleklerin sorgusunda destek olunduğuna inanarak, geride kalanlara bir rahatlama ve dua etme fırsatı verir.
Telkinin amacı, iman hakikatlerini hatırlatmak ve Allah’a yönelişi kolaylaştırmaktır. Zorlamadan, gösterişten uzak, ihlasla yapılmalıdır.
Telkin, sadece ölen kişiye değil, yaşayanlara da büyük dersler verir. Ölümü hatırlatır, tevhid inancını tazeler ve insanı ebedi hayatına hazırlar. Şekilcilikten uzak, samimi bir şekilde yapıldığında, telkin hem dünyada hem de ahirette huzura vesile olabilir.
İnanç haberleri için TIKLAYINIZ!
Astroloji ve Rüya haberleri için TIKLAYINIZ!
Kadın Aile haberleri için TIKLAYINIZ!
Kültür Sanat haberleri için TIKLAYINIZ!
