Atasözleri, halkın yüzyıllar boyunca yaşadığı tecrübeleri, gündelik hayatta edindiği gözlemleri ve insan ilişkilerindeki ince dokunuşları birkaç kelimeyle özetleyen değerli miraslarımızdan biridir. Her biri, bir hayat dersi ya da derin bir anlam barındırır. İşte "Açın yanında sarpın kucaklanmaz" atasözü de tam bu tip öğütlerle dolu bir ifadedir ve aslında toplumsal ilişkilerde dikkat edilmesi gereken incelik ve hassasiyeti vurgular.
Peki, bu söz tam olarak ne anlama gelir? Dilerseniz biraz daha derinlemesine bakalım.
Atasözünün Anlamı;
"Açın yanında sarpın kucaklanmaz" atasözü, bir kişinin yanında onun hassas olduğu konulara değinmemenin gerekliliğini ifade eder. Yani bir kişi zor bir durumdayken, örneğin açken, susuzken veya herhangi bir temel ihtiyacını karşılayamaz durumdayken, o kişiyi daha da zorlayacak ya da onun hassasiyetini kaşıyacak konulardan uzak durmak gerekir. "Sarp" burada zor ve karmaşık konulara, ağır meselelere işaret eder. Bir kişinin zaten sıkıntı çektiği bir anda, onun kaldıramayacağı başka ağır meseleleri gündeme getirmek uygun olmaz.
Bu durum, empati ve anlayışın ne kadar önemli olduğunun altını çizer. İnsanların halinden anlamak, onların içinde bulundukları ruh haline ve durumlarına dikkat etmek, sağlıklı ilişkiler kurmanın en temel taşlarından biridir. İlişkilerde empati kurmak, birbirimizin zor zamanlarında yanlarında olup, incelikle davranmayı bilmek; toplumsal bir bağ kurmanın olmazsa olmazlarındandır.
Atasözü, her ne kadar açlık ve temel ihtiyaçlar üzerinden örneklenmiş olsa da, aslında çok daha geniş bir anlamı kapsar. Örneğin, bir arkadaşınız işini kaybetmişse, onun yanında kariyer planlaması, iş hayatındaki başarılar ya da maddi kazançlar üzerine konuşmak büyük bir incelik eksikliği olur. Kişinin içinde bulunduğu sıkıntıyı daha da büyütecek konulara girerek, onu hem zihinsel hem de duygusal olarak zora sokmak, bir nevi ona zarar vermektir.
Bir diğer örnek, maddi sıkıntılar yaşayan bir yakınınızla ilgili olabilir. Bu kişi belki faturalarını ödemekte zorlanıyor ya da borçlarını kapatmak için çabalıyor. Onun bu hassas döneminde yanında lüks harcamalar ya da tatiller hakkında konuşmak, farkında olmadan kişiyi derinden rahatsız edebilir. Çünkü bu, kişinin kendisini daha da yetersiz hissetmesine, zor zamanında iyice bunalmasına neden olabilir.
Aslında atasözü, bir uyarı niteliğindedir: Başkalarının duygularına karşı duyarlı olmalı, onları zor zamanlarında daha da zorlamamalıyız. Özellikle hayatın iniş çıkışları arasında insanlar birbirlerine destek olmaya ihtiyaç duyarlar. Kimin ne zaman bir yardıma, incelikli bir söze ya da sadece sessiz bir anlayışa ihtiyaç duyacağını bilemeyiz. Bu yüzden, özellikle zor zamanlarda, insanların yanında nasıl konuştuğumuza, hangi konuları gündeme getirdiğimize dikkat etmeliyiz.
Bu noktada empati devreye giriyor. Empati, başkalarının duygularını anlamak ve onlara göre hareket etmek anlamına gelir. Bir arkadaşınız ya da yakınınız zor bir dönemden geçerken, onun duygusal durumunu göz önünde bulundurup, ona göre davranmak hem sağlıklı hem de anlamlı bir ilişkinin temelidir. "Açın yanında sarpın kucaklanmaz" da tam olarak bu empatiyi ve duyarlılığı hatırlatır.
Bugünün hızlı dünyasında, bazen insanların duygusal durumlarını fark etmek zor olabilir. Sosyal medyanın ve teknolojinin egemen olduğu bu dönemde, yüz yüze ilişkiler daha az, iletişim ise daha yüzeysel hale geldi. Ancak bu, birbirimizin yanında daha az duyarlı olmamız gerektiği anlamına gelmez. Tam aksine, bu atasözü bugün daha da büyük bir anlam kazanıyor. Özellikle sosyal medyada, bir arkadaşınız zor bir dönem geçirirken ona destek olmak yerine, hayatınızdaki başarıları ya da maddi durumunuzu öne çıkaran paylaşımlar yapmak da bu atasözünün tam olarak işaret ettiği bir duyarsızlık örneği olabilir.