EVLENMEK İÇİN 4 AY 10 GÜN BEKLEYENLER
“Sizden kim ölürse ve hanımını geride bırakırsa, hanımı, evlenmeden 4 ay 10 gün beklemek zorundadır. Dul kadınlar, bekleme süresini bitirdikleri zaman, artık kendileri için, uygun olanı yapmalarında bir sakınca yoktur. Şüphesiz Allah, yaptığınız her şeyi çok iyi bilmektedir.” (Bakara 234)
Bu ayet-i kerimede 4 ve 10 sayıları geçmektedir.
4 ay ve 10 gün…
DUL KALAN HANIMLARIN İDDETİ
Kuran-ı Kerim bir hayat kitabıdır. Hayatında insanın başına gelebilecek her ana konu, Kuran-ı Kerim'de bir hükme bağlanmıştır. İşte o konulardan biri: eşi ölen kadının durumu...
Bu dünyada doğmak ve yaşamak gibi ölmek de var. Düğün de var, cenaze de var. Kavuşmak da var, ayrılmak da var. Bu ayet-i kerime, kocası ölen ve dul kalan hanımlar içindir. Kocası ölen kadın ne yapacak? Tekrar evlenebilir de evlenmeyebilir de. Bu konuda özgürdür. Ancak dul kadının evlenebilmesi için önemli bir şart var. O da beklemek… Kocasının ölümünden sonra 4 ay 10 gün beklemek… Burada da aydan maksat kamerî aydır. Bu beklemeye fıkıhta iddet deniyor. İddet, sözlükte
“saymak, sayılan şeyin miktarı, adet” anlamlarına geliyor.
İslâm hukukunda iddet; evliliğin herhangi bir sebeple sona ermesi durumunda kadının yeni bir evlilik yapabilmek için beklemek zorunda olduğu süreyi ifade eder.
Bir kadın için dünyada en ağır imtihanlardan biri kocasını kaybetmektir. Kadın kocası için üzülür, matem tutar, kocasının yokluğuna alışmaya çalışır. Bunun için kendisine 4 ay 10 gün süre verilmiştir. Bu süre dolmadan başkası ile evlenemezler.
Zeyneb Bint Cahş (r.a) ve Ümmü Habîbe (r.a) annelerimizin rivayetine göre Resulullah Efendimiz (s.a.v)
şöyle buyurmuştur: «Allah’a ve âhiret gününe inanan bir kadının ölüye üç günden fazla yas tutması helâl değildir,ancak ölen kocası ise bu yas dört ay on gündür.»
İddet süresince dul kadınların, takı takmamaları, renkli ve gösterişli elbiseler giymemeleri ve süslenip ortaya çıkmamaları gerektiği hakkında Resulullah Efendimiz’in (s.a.v) uyarıları vardır.
ŞİMDİ YAS ZAMANI
Ümmü Seleme annemizden yapılan rivayet şöyledir: “Bir kadın Resulullah’a geldi ve dediki: “Ey Allah’ın Resulü, kızımın kocası öldü. Onun gözleri ağrıyor o gözlerine sürme çekebilir mi?” Resulullah (s.a.v.)
“Hayır” dedi. Soran devamla buyurdu ki: “Onun iddeti dört ay on gündür. Sizler cahiliye döneminde ancak bir yıl bekledikten sonra kığıları (deve, koyun, keçi gibi hayvanların dışkılarını) serpiyordunuz.”
“Hümeyd diyor ki: “Ben, hadisi Ümmü Seleme’den rivayet eden Zeyneb’e dedim ki: “Bir yıl sonra kığıları saçmanın mânâsı nedir? Zeyneb dedi ki: “Bir kadının kocası öldüğü zaman evlerin en kötüsüne girer ve elbiselerin en çirkinini giyerdi, koku sürünmezdi. Böylece bir yıl geçirirdi. Sonra ona eşek veya koyun yahut kuş gibi bir hayvan getirilirdi. Kadın, âdet kanını ona sürerdi. Sonra kadın evden dışarı çıkabilirdi. Ona kığı getirilirdi, onu serperdi ve ondan sonra koku sürme ve diğer şeylerden dilediğini yapmaya tekrar dönerdi”
Kadın mümkünse bu iddet süresini ölen kocasının evinde geçirir. Böylece ölen kocanın ailesi ile acı-
lar paylaşılır ve zorluklara birlikte göğüs gerilir… Bu ölen kocaya, hatıralarına ve yakınlarına bir saygıdır. Dul kadın, buna imkân bulamazsa uygun olan bir yerde iddetini tamamlar.İddet bekleyen dul kadınla, bir erkeğin evlenmesi Kuran-ı Kerim’e göre haramdır. Böyle bir evlilik ve nikâh, İslam hukunda geçersiz sayılır. Nikâh için iddetin bitmesi beklenir.
İDDETİN HİKMETİ NEDİR?
İddetin en önemli hikmeti şudur: Bu süre içinde, ölen kocaya ait bir hamilelik olayının olup
olmadığının ortaya çıkması… Böylece nesebin karışması önlenir.
Saîd îbn Müseyyeb (r.a) der ki: “Kocası ölen kadının dört ay on gün iddet beklemesinin hikmeti, kadının rahminde çocuk olma ihtimâlidir. Bu süre beklenildiğinde şayet kadının rahminde çocuk varsa ortaya çıkacaktır.”
Abdullah İbn-i Mesud’un (r.a) bu konuda rivayet ettiği hadis-i şerif şöyledir: “Sizden birinin anne karnındaki varlığı kırk günde nutfe, bir o kadar zamanda alaka, bir o kadar zamanda da et parçası olur. Sonra ona bir melek gönderilir de ruh üflenir.”998 İşte bu dört aydır. Bundan sonra on günlük bir sürenin konulması ihtiyaten bazı ayların eksik olabileceğinden ve bir de çocuğa rûh üfürülmesinden sonra onda hareketlenmenin ortaya çıkışından dolayıdır.
İddetin hikmeti sadece hamilelik durumunu tespit değildir. İddette ölen kocaya saygı, kocanın ailesine vefa, yuvaya bağlılık, hatıraların korunması, dul kadının yeni hayata alışması, yeni duruma kendini hazırlaması gibi bir çok hikmet vardır.
Dul kadın, önce kocasının ölüm acısını yaşar. Ardından geçim derdine düşer. Koca acısıyla birlikte, “Ben şimdi nasıl geçineceğim?” diye kara kara düşünür. Hele bir de yetim çocukları varsa; “Bu çocukları nasıl büyütürüm?” diye kaygılanır.
Çocuklar için yapılan güzel bir dua vardır: “Allah kimseyi ana babasız bırakmasın.” Evliler için de şöyle dua edilir: “Allah kimseye eş acısı yaşatmasın.” Amin!
Tarihte dul kadınlarla ilgili çok kötü uygulamalar görülmüştür. Örneğin, İslâm öncesi Mekke geleneklerine göre; kocası ölen kadın bir yıl boyunca bir hücreye kapanır, en çirkin kıyafetlerini giyerdi. Bir yıl dolunca da toplumda bir köle, adeta lanetlenmiş kadın muamelesi görürdü. İslam dini tüm bu kötü adetleri kaldırmış ve dul kadını koruma altına almıştır.
Bu hüküm hamile olmayan dul kadınlar içindir. Peki hamile bir kadın, doğum yapmadan kocasını kaybetti. Yeniden evlenebilmek için ne kadar beklemek zorundadır? Dini Hüküm şudur: Hamile olanların iddeti, çocuklarını doğuruncaya kadardır. Doğum yaptıktan sonra dilerse yeni bir evlilik yapabilir. (Talâk suresi 4)
DUL KADININ EVLENME HAKKI
Bu konuda Abdullah b. Utbe’nin rivayeti şöyledir: “Sübey’a ismindeki bir kadın Sa’d b. Havle’nin karısı idi. Sa’d, Amir oğullarından ve Bedir savaşına katılanlardan bir kimse idi. Sübey’a hamile iken Sa’d, Veda haccında vefat etti.
Sa’dın vefatından kısa bir süre sonra kadın doğum yaptı. Nifas halinden temizlenince kendisini istemeye gelenlere karşı süslenmeye başladı. Abdüddar oğullarından Ebu es-Senabil b. Ba’kek, Sübey’anın yanına gitti ve ona: “Bakıyorum süsleniyorsun. Belki de evlenme ümidindesin. Vallahi sen kocanın ölümünden sonra dört ay on gün geçmedikçe evlenemeyeceksin.” dedi.
Sübey’a diyor ki: “Ebu es-Senabil bunu bana söyleyince akşam dış kıyafetlerimi giydim. Resulullah’a gittim ve ona bu meselenin hükmünü sordum. Resulullah bana, doğum yapmamdan sonra başkalarıyla evlenmemin helal olduğunu ve imkân çıkarsa hemen evlenebileceğimi söyledi.”
Bu şartla kocası ölen dul hanımın evlenmesi ne ayıptır, ne de günahtır. Kimsenin de bu durumdaki bir kadının, yeniden evlenmesine engel olma hakkı yoktur.
DUL KADINA EVLİLİK TEKLİFİ
Peki, bu durumdaki bir kadına evlilik teklifi yapılabilir mi? Bakara Suresinde şu ayet-i kerime bununla ilgilidir: “Bu kadınlara, onlarla evlenmek istediğinizi ima etmenizde bir sakınca yoktur. Bu niyetinizi içinizde gizli de tutabilirsiniz. Allah biliyor ki; siz onları mutlaka anacaksınız. Ancak onlarla gizlice buluşmak için sözleşmeyin. Sadece niyetinize dair uygun olan sözü söyleyebilirsiniz.Emredilen bekleme zamanı dolmadan, sakın onlara nikah kıymaya kalkışmayın. Bilin ki Allah, gönlünüzdekileri bilir. Allah’ın emrine karşı gelmekten sakının. İyi bilin ki; Allah çok bağışlayandır, kullarına karşı çok hoşgörülüdür.” (Bakara Suresi 235)
HÜLASA: Rabbim, hiçbir karı kocaya, genç yaşta, eş acısı yaşatmasın. Amin!
Bir işi murad etme,
Olduysa inad etme,
Hakk’tandır o, reddetme,
Mevlâ görelim neyler,
Neylerse güzel eyler.
