Montrö Boğazlar Sözleşmesi Boğazların Egemeni, Denklemin Değişmeyeni!

20 Temmuz 1936, İsviçre'nin Montrö kentinde tarihe damgasını vuran bir anlaşmaya imza atıldı: Montrö Boğazlar Sözleşmesi. Türkiye'nin ev sahipliğinde gerçekleşen ve aralarında Türkiye, İngiltere, Fransa, Sovyetler Birliği, Bulgaristan, Yunanistan, Japonya, Romanya ve Yugoslavya'nın bulunduğu 9 ülke tarafından imzalanan bu anlaşma, Türkiye'ye Boğazlar üzerinde tam egemenlik hakkı tanıdı.

Peki, Montrö Boğazlar Sözleşmesi'ni bu kadar önemli kılan unsurlar nelerdir? Türkiye'nin Boğazlar Üzerindeki Egemenliği: Sözleşme, Lozan Antlaşması ile Türkiye'den alınan Boğazlar üzerindeki kontrolü tekrar Türkiye'ye vermiştir. Bu sayede Türkiye, Boğazlar'ın güvenliğini sağlama ve deniz trafiğini düzenleme konusunda tam yetkiye sahip olmuştur.

Savaş ve Barış Zamanı Farklı Kurallar: Montrö Sözleşmesi, barış ve savaş zamanlarında Boğazlar'dan geçiş için farklı kurallar belirlemiştir. Barış zamanında ticaret gemileri serbestçe geçiş hakkına sahipken, savaş gemileri için tonaj sınırlamaları ve bildirim zorunlulukları bulunmaktadır. Savaş zamanında ise Türkiye, eğer taraf değilse veya tehdit altında hissediyorsa Boğazlar'ı tümüyle kapatma hakkına sahiptir.

Karadeniz Ülkelerine Tanınan Ayrıcalıklar: Sözleşme, Karadeniz'e kıyısı olan ülkelere, savaş gemileri konusunda bazı ayrıcalıklar tanımaktadır. Bu ülkeler, belirli tonajı aşmayan savaş gemilerini Boğazlar'dan geçirebilmekte ve daha uzun süreli geçiş hakkına sahip olabilmektedir.

Uluslararası Deniz Ticaretine Etkisi: Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Karadeniz limanlarından dünya pazarlarına açılan önemli bir ticaret yolu olan Boğazlar'dan geçişleri düzenleyerek uluslararası deniz ticaretinin güvenliğini ve istikrarını sağlamaktadır.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi, günümüzde de önemini korumakta ve sıklıkla uluslararası gündemde yer almaktadır. Özellikle Rusya-Ukrayna savaşı gibi bölgesel krizlerde, sözleşmenin savaş gemileri geçişine ilişkin maddeleri ve Türkiye'nin tarafsızlık politikası yakından takip edilmektedir.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Türkiye'nin jeostratejik konumunu pekiştiren, Boğazlar'ın güvenliğini ve uluslararası deniz trafiğini düzenleyen hayati bir anlaşmadır. Bu anlaşma, Türkiye'ye Boğazlar üzerinde tam kontrol hakkı tanıyarak bölgesel ve küresel güvenlik dengelerinin korunmasında kritik bir rol oynamaktadır.