BOZUK PARALARIN KENARLARI NİÇİN TIRTILLI?

Para bozdurmak deyimi nereden geliyor? Neden bozuk para diyoruz? Ya da şu soruyu sorabiliriz: Bozuk paraların kenarları niçin tırtıllı?

Para söz konusu olur da dolandırıcılık, hırsızlık, hile olmaz mı?

Paradan önce insanlar bozuldu vesselam. Bozuk olan para değil insanlar bozuk.

Bu önemli bir nokta. Ancak biz sizinle çok da önemli olmayan bir bilgi paylaşalım. Bozuk para nereden çıktı?

Para kullanılmaya başladığı ilk çağlarda kağıt para yoktu. İlk paralar madenidir. Değerli paralar da ya altından ya da gümüşten yapılırdı.

Her devirde olduğu gibi, o devirde de bulunan bazı düzenbazlar, bu paraları kenarlarından kazıyarak, çok az miktarda da olsa, bu değerli madenleri biriktiriyor, kazınmış eksiltilmiş madeni parayı da tekrar kullanabiliyorlardı.

Bu dolandırıcılığın fark edilmesi üzerine, alışverişte tüccarlar, parayı tartmaya başladılar. Madeni paranın ağırlığı eksikse  kazınmış olduğunu anlıyorlar ve geri çeviriyorlardı. Oynanmış, eksiltilmiş bu para da sahibinin elinde kalıyor, geçersiz oluyordu.

Müzelerdeki tarihi paralara bakın, bir kısmı tam yuvarlak değildir. Çünkü bozuk paradır. Yani kazınmış ve eksiltilmiş.

Elde kalan veya dolaşımda olan eksik paralar büyük sorun olunca bir çözüm bulundu.

Eksik paraları belirleyebilmek, düşmüş değeriyle tekrar kullanıma sokmak, halkı eksik paraya karşı korumak için bu paraların kenarları tırtıllı yapılmaya başlandı. Böylece tırtıllı paraların bozuk olduğu çok kolay anlaşılıyordu.

Çünkü bu tırtıllar sayesinde paranın kenarının kazındığı, yanı ölçüsünün bozulduğu hemen belli oluyordu.

Kenarı kazınmış para bozuk para demekti. Bozuk para demek değeri olmayan ya da değeri düşmüş para demekti. Sağlam para ile bu paralardan değerinin altında çok miktarda alabiliyordunuz. Buna da para bozdurmak deniyordu.

Bu uygulama, günümüze kadar devam etti. Aslında artık böyle bir uygulamaya gerek yok. Çünkü madeni paralar artık altın ve gümüş gibi değerli madenler içermiyor.

Cebinizdeki madeni paralara bakın, kenarlarında ya tırtıl ya da bir yazı vardır. İşte bu yüzden bu paralara bozuk para diyoruz.

Günümüzde madeni paralar 'bozukluk' veya 'ufaklık' adı altında sadece

küsuratları ödemede kullanılıyor.

Peki bozuk para ile yapılan ödemelerde yasal bir sınırlama olduğunu biliyor muydunuz?

En çok üzerlerinde yazan değerin 50 katını tamamen bozuk para ile ödeyebilirsiniz.

Yine ilginç bir bilgi paylaşalım: Kağıt paralar Merkez Bankası tarafından madeni paralar da Maliye Bakanlığı tarafından basılır.

Madeni paraların toplam para stoku içindeki oranı da yaklaşık yüzde l civarında olduğunu paylaşalım.

Başka ilginç bir nokta; insan yüzleri kağıt paralarda önden, madeni paralarda ise çoğunlukla yandandır.

Bozuk ya da kağıttan Allah kimseyi parasız pulsuz bırakmasın.

Paranız bozuk olsun ama adamlığınız bozulmasın.