Merhaba İnegöl'ün güzel insanları!
İnegöl'ün tarih ve kültürüne dair yazılarımıza devam ediyoruz.
Gündüzlü Köyü, İnegöl’ün güneydoğusunda, Domaniç Dağları’nın kuzeye bakan engebeli yamaçlarında yer alan, tarihi derinlikleri ve kültürel dokusuyla dikkat çeken bir yerleşimdir. Oylat Kaplıcaları yolu üzerinde, İnegöl şehir merkezine 14 kilometre mesafede bulunan bu köy, zaman içinde hem coğrafi hem de demografik olarak pek çok değişim yaşamıştır. Geçmişin izlerini taşıyan bu köy, aynı zamanda doğal güzellikleri ve yerel el sanatlarıyla da ünlüdür.
Bir Zamanların Mızal Köyü
Gündüzlü Köyü, eski adıyla Mızal, tarih boyunca önemli bir stratejik konumda bulunmuştur. "Mızal" ismi, Arapça kökenli "Mâz Ali" veya "Mîz Ali" teriminden türemiş olup, "Sarı Ali" anlamına gelmektedir. Evliya Çelebi’nin Seyahatname’sinde "Zâl Köyü" olarak anılan bu köy, Arapça “su” anlamına gelen "mûy" ve Farsça “eski” anlamına gelen "zâl" kelimelerinin birleşiminden türemiş bir isimle, coğrafi konumuna ve etrafındaki akarsulara atıfta bulunmaktadır. Köyün stratejik konumu, özellikle Domaniç Derbendi’ni koruma görevi nedeniyle önem arz etmiştir.
Derbentçi Köy: Gündüzlü’nün Tarihi Misyonu
Gündüzlü, tarih boyunca derbentçi olarak bilinen köyler arasında yer almıştır. Osmanlı döneminde derbentler, stratejik yolları ve geçitleri koruyan köylere verilen özel bir statüydü. Gündüzlü Köyü de bu statüye sahip olup, Domaniç Beli olarak bilinen önemli bir bölgeyi koruma görevi üstlenmişlerdir. Devlete hizmet eden bu köylüler, karşılığında vergilerden muaf tutulmuşlar ve bu ayrıcalık onların yaşamında önemli bir yere sahip olmuştur. Yavuz Sultan Selim döneminde derbentçi birlikler gözden geçirilmiş ve Gündüzlü’nün bu görevi yeniden düzenlenmiştir. Köyün, Domaniç Derbendi'ni korumak amacıyla 5 kişilik silahlı gruplarla nöbet tuttuğu bilinmektedir.
Gündüzlü'nün Geçim Kaynakları ve El Sanatları
Köy halkı, tarih boyunca tarım ve ziraat ile geçimini sağlamıştır. Arazileri genellikle kuru tarıma uygun olup, buğday ve tahıl ürünleri ön planda yetiştirilmiştir. Meyve ve sebzecilik de yapılmakla birlikte, köylülerin en önemli el sanatlarından biri, fındık dallarından yapılan sepet, sele ve küfe üretimidir. Bu el sanatları, Gündüzlü köylülerine bölgede bir şöhret kazandırmıştır.
Gündüzlü’nün Demografik ve Sosyal Yapısı
Köyün nüfusu, 1990 yılında 826 kişi iken, 2000 yılında kadın ve erkeklerin neredeyse eşit olduğu toplamda 887 kişiye ulaşmıştır. Manav tabir edilen yerli Türk köylerinden biri olan Gündüzlü’nün tarihsel ve kültürel kökleri derinlere inmektedir. Yavuz Sultan Selim devrinde İznik’ten getirilen Pamukça Yörükleri’nin buraya yerleştirilmesiyle köyün nüfusu çeşitlenmiştir. Bu dönemde köye cami, medrese ve hamam gibi sosyal tesisler inşa edilmiştir. “Hamamsız köy, imansız köydür” sözünün köyde yaşayan yaşlılar tarafından hala hatırlandığı, köyde eski bir hamamın izlerine rastlanmasıyla doğrulanmaktadır.
Gündüzlü'nün Yeni Konumu ve Nüfus Hareketleri
Gündüzlü Köyü, zaman içinde bugünkü konumuna taşınmıştır. Evliya Çelebi'nin Seyahatname’sinde yer alan bilgilere göre, köy daha önce Çamlık ve Oylat Deresi’nin karşısında yer alırken, yapılan düzenlemelerle bugünkü konumuna geçmiştir. Derbentlerin korunması amacıyla köye dışarıdan göçmenler getirilmiş ve köy nüfusu yeniden şekillendirilmiştir. Köy mezarlığı ise, eski yerinde kalmış, bu da köyün tarihi geçmişine dair izler sunmaktadır.
Sonuç
Gündüzlü Köyü, tarihsel derinliği, stratejik önemi, el sanatları ve tarımıyla bugün de bölgenin önemli köylerinden biri olarak varlığını sürdürmektedir. Domaniç Derbendi’nin korunmasında üstlendiği rol, Osmanlı döneminde kazandığı statü ve kültürel çeşitliliğiyle, tarih sahnesindeki yerini korumaya devam eden bir köy olarak dikkat çekmektedir. Yavuz Sultan Selim döneminde yapılan düzenlemeler, köyün bugünkü yapısını şekillendiren önemli unsurlardandır. Gündüzlü, tarihini doğayla iç içe sürdürmeye devam eden köylerden biri olarak, yerel kültürü ve geçmişiyle zengin bir yaşam sunmaktadır.
Sıradaki yazımızda görüşmek üzere! Yaşam sevinciniz eksik olmasın!