Sultan II. Murad devri’nde Osmanlı üst yönetiminde görev almış bulunan Mühtedî Sarı İshak Paşa ve Hamza Bey’den sonra yaptığı hayrî hizmetler ve kurduğu vakıf tesisleri ile İnegöl coğrafyasını en geniş ölçüde etkileyen kişi, İnegöll’ü İshak Paşa olmuştur.
Bu zat, hizmet yılları itibariyle, Fatih Sultan Mehmed ve oğlu II. Beyazıt devrinde yaşamıştır.
İnegöl’lü İshak Paşa Amasya kökenli ve de Türk asıllıdır. Bu zatın babası, İnegöl’lü İbrahim Ağadır.
Dede adı ise İsa Bey’dir. İnegöl’deki İsaören Köyü’nün adı, bu zât ile alakalıdır.
İshak Paşa’nın, İnegöl’de yaptırdığı cami’nin inşâ kitâbesi kaldırılarak yerine: tamir kitâbesi konduğu için bu kitâbede İshak Paşa’nın baba adı geçmemektedir.
Ancak, İshak Paşa’nın, hayatının son yıllarında vali iken Selanik’te yaptırdığı cami ve külliyenin cümle kapısı üzerindeki kitâbede görülen ve Arap diliyle kaleme alınmış orijinal manzûm kitâbe metninde “İshak bin İbrahim” adı -şu anda bile- görülmektedir.
İshakıye veya Alaca İmaret Camii adıyla da anılan Selânik’teki bu görkemli mabedin minaresi, Yunanlılar tarafından yıkılmakla beraber, cami ve külliye binası hâlen ayaktadır.
İnegöllü İshak Paşa’nın, devlet yönetiminde yer alması, Amasya menşe’li Yergüç Paşa ile kardeşi Hızır Paşa’nın maiyetine girmesiyle başlamıştır.
İnegöl’lü İshak Paşa, Yergüç Paşa maiyetinde, Edirne’ye intikal eylemiştir. Edirne Muhafızlığı’na getirilen Amasyalı Yergüç Paşa, bir müddet sonra vezâret pâyesi verilerek divan üyeliğine/bakanlar kuruluna alınmış ve üçüncü vezir olmuştur.
1435 yılında Yergüç Paşa, ikinci vezirliğe, yükselmiştir. İshakpaşa, Yergüç Paşa’nın maiyetinde güçlü bir maliyeci olarak tanınmıştır.
Sultan II. Mehmed, hükümdar olduktan sonra babasından intikal eden yönetim kadrolarında-ilk senelerde geniş bir değişiklik, yapmamıştır.
Bu nedenle Çandarlı-zâde II. Halil Paşa, sadaret/başbakanlık makamında kalırken Mühtedî Kraloğlu Sarı İshak Paşa, Anadolu Beylerbeyliğine getirilmiştir.
Hamza Bey de Çanakkale Boğazı muhafızlığına atanmış ve Çanakkale Boğazı’nı, tahkîm etmekle görevlendirilmiştir.
Bu iki devlet adamının yanı sıra Fatih devrinde 1460’lı yıllardan itibaren İshak Paşa adında üçüncü bir devlet adamı çıkacak ve o da İnegöl ile yakından ilgilenmeye başlayacaktır ki bu üçüncü devlet adamı, İnegöl’lü İshak Paşa’dır. (devam edecek)