Koz kavuran Fırtınasının Adı Nereden Geliyor?
Koz kavuran adı, aslında oldukça anlamlı bir ad. "Koz" kelimesi Anadolu’da kömür, odun gibi yakıtları ifade eder. Bu fırtınanın adı, halk arasında soğuğun sertliğinden dolayı “odun kömür yaksak bile zor ısınıyoruz” anlamında kullanılmış. Yani yakılan közü bile kavuracak kadar güçlü bir soğuk! Kozkavuran, rüzgarın kuvvetiyle soğuğun iliklere kadar işleyeceğini simgeler. Kışa hazırlık yapmamış olanları hazırlıksız yakalayan bu fırtına, adeta herkesi uyarıyor: Kış geliyor, dikkat!
Peki Koz kavuran Fırtınası Ne Zaman Görülür?
Koz kavuran Fırtınası genellikle kışın yaklaştığı dönemlerde, yani Kasım ayının sonu ve Aralık ayının başlarında kendini gösterir. Bu dönemlerde hava iyice soğur, rüzgarın sertliği artar ve özellikle deniz kıyılarında, yüksek kesimlerde daha hissedilir hale gelir. İlk kar yağışlarıyla birlikte kendini gösteren bu fırtına, genelde kasım ortalarında başlar ve aralık başına kadar devam edebilir.
Ko zkavuran Fırtınası Özellikleri Nelerdir?
Bu fırtına, diğer fırtınalardan biraz farklıdır. Rüzgarın hızı, soğuk hava dalgalarıyla birleşerek daha keskin bir hale gelir. Yani sadece rüzgar değil, beraberinde getirdiği soğukla da etkisini artırır. Havanın ani soğuması, çevredeki su kaynaklarının buz tutmasına neden olabilir, hatta kıyılarda küçük dalgaların bile donduğu görülebilir. Bu dönemde sıcaklık, normallerin altına düşer ve bu da pek çok bölgede ani kar yağışlarını tetikleyebilir.
Bu fırtına öncesinde halk genellikle kışlık hazırlıklara başlar. Kalın giysiler dolaptan çıkarılır, kömür ve odun gibi yakıtlar stoklanır, soğuk hava için tedbirler alınır. Tarımla uğraşanlar için bu dönem, ürünleri koruma zamanı demektir; çünkü aniden bastıran soğuk ve rüzgar, ürünlerin zarar görmesine neden olabilir. Ayrıca dışarıda çalışanlar için de dikkatli olunması gereken bir dönemdir. Rüzgarın soğuk etkisi, özellikle uzun süre dışarıda kalanların üşütüp hasta olmasına sebep olabilir.
Koz kavuran Fırtınası Doğal Yaşama Etkisi Nedir?
Koz kavuran Fırtınası, hayvanlar için de zorlayıcı bir dönemdir. Kuşlar, diğer hayvanlar, hatta sokak hayvanları bu soğukla başa çıkmakta zorlanabilir. Bu yüzden, çevre sakinleri sokak hayvanları için su ve yiyecek bırakmayı ihmal etmezler. Ayrıca, su kaynakları donabileceği için hayvanların ihtiyaçlarını karşılayabileceği alanlar kısıtlanabilir. Bu nedenle Kozkavuran, doğal yaşamın da dikkat etmesi gereken bir fırtınadır.
Koz kavuran Fırtınası ve Halk Kültüründe Yeri Nedir?
Anadolu kültüründe Koz kavuran, halk arasında sohbetlere konu olur, hatta büyükler “Koz kavuran geliyor, sıkı giyinin!” diyerek çocukları uyarır. Kozkavuran Fırtınası, aslında Anadolu’nun sert kışına hazırlık yapmanın, dayanıklılık gösterebilmenin bir sembolü olarak görülür.
Bu fırtına yaklaştığında, doğa kışa hazırlığını yapmaya başlar. Anadolu’nun sert kışına hazırlıklı olmanın önemini bir kez daha vurgulayan bu fırtına, yaklaştığında herkes sobasını yakar, pencerelerini sıkıca kapatır. Eğer bir gün dışarıda o sert rüzgarla karşılaşırsanız, bilin ki Koz kavuran Fırtınası gelmiştir ve kış artık kapıya dayanmıştır!