10 Kasım 1938’de Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk,
vefat edince genelkurmay başkanı Maraşal Fevzi Çakmak’ın desteğini alan İsmet İnönü, Büyük Millet Meclisi tarafından reis-i cumhur seçilmiştir.Ancak bir müddet geçtikten sonra İsmet İnönü, Maraşal Fevzi Çakmak’ı emekli etmiş ve gelişen siyâsî konjöktörü göz önünde bulundurarak “Millî Şefliği”ni ilân eylemiştir.
1940’lı yıllara gelindiğinde II. Dünya Savaşı’nın patlak vermesi üzerine –savaşa katılmamakla birlikte- ülke çapında tedbirler alınmış ve fiilen savaş ekonomisi uygulanmıştır.Bu cümleden olmak üzere imkân ölçüsünde silo veya ofis anbarları inşa edilerek buralarda buğday stoğu yapılmış; silo ve anbar yapılamayan yerlerde de toplanan buğday ve diğer yiyecekler, toprağa gömülmüştür.
Uygulanan savaş ekonomisi dolayısıyla halk, çok büyük sıkıntılar çekmiştir. Diğer yandan toprağa gömülen buğdaylar da iyi tecrîd yapılamadığı için büyük ölçüde çürütülmüştür. Bir tarafta savaş ve muharebe korkusunun doğurduğu ruhî çöküntü ve sefalet diğer yanda depolama hatasından dolayı çürütülen buğday ve diğer yiyecek maddeleri ve de savaş bahanesiyle hortlatılan kara borsacılık.. açlık ve de sefalet…Yol parası adı altında alınan vergiyi ödeyemeyen mükellefler, fiilen belli bir süre angarya olarak yol inşaatlarında mecburen çalıştırılmış; Kurşunlu-Hasanpaşa-İnegöl ve Domaniç güzergahında açılan yeni yol, bu tür çalışmalar ile tamamlanmıştır.
İnegöl’ün, Eskişehir ve Ankara çıkışında yer alan günümüzdeki Kara Mehmet Petrol İstasyonu’u karşısındaki -adaya ana yola paralel olarak takriben – 10x100 m. eb’âdında bir ahşap “İnegöl Ofis Binası” inşa edilerek buraya buğday depolanmıştır.Aynı yıllarda İnegöl’ün, Bursa çıkşında da Akhisar-İnegöl yolu üzerinde yer alan geniş arazi, devletçe istimlâk edilerek üzerine: “İnegöl Askerî Hava Alanı”, inşa edilmiş ve İnegöl-Hava Kurumu Derneği’nce iki uçak satın alınarak Türk Hava Kuvvetlerine teslim edilmiştir.
Yerel ve genel yönetim açısından bu dönemde İnegöl coğrafyasında Demircizâde âilesi, etkili olmuştur.Bu âileye sıhrıyyet bağı ile bağlı olan Yüksek orman mühendisi Fahri Bük (1897-1954) ile İnegöl kökenli ve İstanbul Hukuk Fakültesi mezunu Abdurrahman Konuk (1916-1988), Bursa mebusu olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne girmişlerdir.
Fahri Bük, Demircizâdelerin dâmâdı olduğu için İnegöl’de orman ürünlerinin
işlenmesi konusunda bir takım tesislerin kurulmasına önderlik yapmıştır. Ayrıca “Oylat Kaplıcası”nın Bursa Özel İdaresi’nden alınarak kurulan özel bir şirket aracılığı ile işletilmesinin yolunu açmıştır.
Bu dönemde Noktacı Kasım Efendi ile ilgli olarak da yukarıda bir vesile ile
değinildiği üzere Demirci oğlu Ali Riza Efendi, Kasım Efendi Camii’nde imâmet ve hitabet hizmeti yapacak görevlinin aylık ücretini karşılamak üzere bir vakıf kurmuş ve prosüdürüne uygun olarak tescilini yaptırmıştı.
Günümüzde Kasım efedi Caddesi ile Okul Sokağı’nın kesiştiği noktada bulunan ve halk arasında “Bozça Armutlu Hanı” diye anılan bina, hâlen, Noktacı Kasım Efendi Camii’ne âit bir vakıftır.
Söz konusu vakfı yapan Demircioğlu Ali Riza Efendi, vakfın kurucusu ve ilk
mütevellisi sıfatıyla, kendinden sonra vakfa mütevelli olacakların –mutlaka– İngöl’de ikamet etmelerini şart koştuğundan uzun yıllar, söz konusu vakıf, Demircioğlu âilesine mensup olup İnegöl’de mukîm olan kişiler tarafından yönetilmiştir. Ancak bu âileye mensup kişilerden Alaattin Demircioğlu’nun vefatından sonra bu âileye mensup İnegöl’de mukîm bir kimse kalmadığından söz konusu vakıf, mazbut vakıflar arasına alınmıştır.
Hâlen bu vakıf, Bursa Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nce yönetilmektedir.
Noktacı Kasım Efendi çizgisinde yaşayan ve ömrünü Kur’an-ı Kerîm öğretimine adayan Cırgıt Hoca’nın taşıdığı irşat bayrağını daha sonraki dönemde “Madenli Hâfız” diye şöhret bulan İbrahim Culuk, devir alacaktır.
RECEP AKAKUŞ Hocanın eserinden düzenleyip yayına hazırlayan
Ayhan Talha Bayraktar