24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Antlaşması ile Türkiye Cumhuriyeti
Devleti’nin sınırları, tespit ve tecil olunmuştur. Kurulan Türkiye Cumhuriyeti
Devleti’nin sosyal yapısını oluşturan siyâsî olayları ve yapılan devrim ve inkılapları hatırlamak gerekir. Bu devrim ve inkılaplar İnegöl’ü de her yönden yapılandırmıştır.
Gazi Musatafa Kemal Atatürk, 24 Nisan 1920-13 Ağustos 1923 tarihleri
arasında devlet başkanlığı statüsünde olmak üzere- TBMM tarfından meclis başkanı olarak görev yapmıştır. Cumhuriyet ilân edilince bu kerre, 29 Ekim 1923’ten itibaren Türkiye’nin ilk cumhurbaşkanı olmuştur.
Anayasa gereği her dört yılda bir milletvekili seçimi yapılmış; millet vekili
seçimi ile bağlantılı olarak cumhurbaşkanı da yeniden meclisçe seçilmiştir. 1927-1931 ve 1935 yıllarında yapılan seçimler sonrasında ard arda üç defa Gazi Mustafa Kemal Atatürk, cumhurbaşkanı olmuştur. Bu görevi, vefat tarihi olan 10 Kasım 1938’e değin sürmüştür.
Gazi Mutafa Kemal Atatürk, sık sık yurt gezisine çıkarak vatandaşlar
ile buluşmuş; devlet adına yapılan çalışmaları, yerinde denetlemiş ve gördüğü aksaklıkların düzeltilmesi hususunda ilglileri uyarmıştır. Bursa vilâyeti, onun en sık uğradığı illerden biri olmuştur. Çelik Palas Oteli ve Sümerbank tesisleri, onun özel ilgisi ile kurulmuş tesislerdir.
Gazi Musatafa Kemal Atatürk, Kurtuluş Savaşı’nı ve Cumhuriyetin kuruluşunu anlatan “Söylev” adlı eserini hazırlamış ve bunu, 15- 20 Ekim 1927’de TBMM’de okumuştur. Cumhuriyetin kuruluşunun 10’ncu yılında -bir diğer ifadeyle- 29 Ekim 1933 yılında da” Nutuk “adlı hitâbesini, TBMM’de îrâd eylemiştir.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk, özel hayatında sâde bir yaşayışı esas almıştır.
29 Ocak 1923’te Uşşâkî –Zâdelerden Latîfe Hanım ile evlenmiştir; ancak 5 Ağustos1929’da bu evlilik son bulmuştur. Daha sonraki yıllarda Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün hayatına başka kadınlar da girmiştir. İlk hanımı Latîfe Hanım ise 1970’li yıllara kadar İstanbul’da Şişli semtinde kendine tahsis edilen evinde özel korumaların gözetiminde münzevî ve de sessiz bir hayat yaşamıştır.
Gazi Musataf Kemal Aatatürk, 1937 yılında sahibi olduğu çiftlikleri hazineye
ve bir kısım taşınmaz mallarını da Ankara ve Bursa belediyelerine bağışlamıştır. Mirâsından: kız kardeşine, Âfet İnan, Sabiha Gökçen, Ülkü, Nebile ve Zehra gibi manevî evlatlarına ve de İsmet İnönü’nün çocukları Ömer ve Erdal İnönü’ye pay ayırmıştır.. Bu arada Dil ve Tarih Kurumu’na da mirasından bir pay ayırmıştır.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk, aşırı yorgunluk ve sitres yüklü bir yaşam nedeniyle genç denecek bir yaşta “Siroz” hastalığına yakalanmış; geç kalındığı için de tedâvisi mümkün olmamıştır. 10 Kasım 1938 günü saat 9:05’te İstanbul’da Dolmabahçe Sarayı’nda vefat eylemişir. General Fahri Bele’nin nezâretinde Techiz ve tekfini yapıldıktan sonra Prof. Dr. Şerafettin Yaltkaya tarafından cenaze namazı kıldırılmıştır.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün cenazesi, görkemli fakat hazîn bir tören
ile Ankara-Etnoğrafya Müzesi’ne götürülmüş; 21 Kasım 1938’de geçici olarak
buraya defnedilmiştir. Ankara-Rasat Tepe’de inşası başlatılan Anıt-Kabir inşaatı,tamalanınca yapılan görkemli ikinci bir törenle 10 Kasım 1953’te Atatürk’ün naşı, buraya nakledilmiştir.
RECEP AKAKUŞ Hocanın eserinden düzenleyip yayına hazırlayan
Ayhan Talha Bayraktar