Uyku nedir? Bu basit soru, insan hayatının en gizemli yönlerinden birini açığa çıkarıyor. Gündelik yaşamımızın büyük bir bölümünü kaplayan uyku, aslında ne kadar gizemli?
İşte, uyku üzerine yapılan araştırmalardan çarpıcı gerçekler ve hayvanların uykusundaki ilginç farklılıklar.
Uykunun Fizyolojik Yönleri
İnsan uyur, hayvan uyur, bitki uyur...
Uykuyu yaşayıp deneylediğimiz için nasıl bir şey olduğunu biliyoruz. Ancak şunu da bilelim ki; bilim hala uykunun sırları ve gizemi hakkında yeterince bilgiye sahip değil. Rüyalar konusu ise uykudan daha geniş bir gizeme sahip. Bilim adamlarının rüyaları, beyin faaliyetleri ve bilinç altı ile açıklamaya çalışması yeterli olmuyor.
Uyku, insanların ve birçok hayvanın düzenli olarak deneyimlediği bir durumdur. Peki, uyurken vücudumuzda neler oluyor?
Bir insan uyuduğunda gözlemlenenler şunlardır:
Uyuyan bir insanı gözlemlersek ya da kendimizi uyurken kayda alıp incelersek uyku hakkında şu tespitleri yapabiliriz:
o Çoğunlukla Yatarak rahat uyuruz. Oturarak da uyuklayabiliriz. Yaslanacak yerimiz yoksa bedenimiz eğilir. Ayakta uyursak kontrolü kaybeder düşeriz.
o Gözlerimiz kapalıdır.
o Çok yüksek bir ses olmadıkça, hiçbir şeyi işitmeyiz.
o Daha yavaş ve ritmik olarak nefes alırız.
o Adaleler tamamen gevşemiştir.
o Bir veya iki saatte bir kendi vücudumuzu ellerimiz ile kontrol ederiz.
kalp atışlarımız yavaşlar ve beyinde rüya denilen çok ilginç ve gizemli
olaylar oluşur.
Beyin ve Rüyalar
Uyku sırasında beyin aktivitesi ve rüyalar özellikle ilgi çekici. Kalp atışı yavaşlar ve beyinde rüya denilen ilginç olaylar meydana gelir. Gözlerimiz kapalı iken gördüğümüz bu rüyalar da ayrı bir sır ve gizeme sahip. Rüyalar sadece geçmişten ve yaşadığımız günden izler taşımıyor. Geleceğe dair de bir çok ip ucu içeriyor. Rüya tabiri ayrı bir ilim konusu.
Uyuyan insan, çevresindeki çoğu şeye ilgisiz kalırken, komadan farklı olarak dış müdahale ile uyandırılabilir.
Hayvanlar ve Uyku Düzenleri
Vahşi doğada yaşayan hayvanlar için sekiz saatlik bir uyku düzeni pek mümkün değil. İnsanın dünyaya ilk geldiği günden beri bu düzene sahip olduğu düşünülüyor.
Sürüngenler, kuşlar ve memeliler hepsi uyurlar. Sürüngenler, kuşlar, memeliler ve hatta bazı balıklar ve amfibiler, uyku modunda aktivitelerini yavaşlatıyorlar. Fakat, böceklerin uyuyup uyumadığı henüz bilinmiyor. Ancak onların da bazıları gece, bazıları gündüz hareketsiz kalıyor.
Bazı balıkların ve kurbağa gibi hem suda, hem de karada yaşayanların da belirli sürelerde aktivitelerini
yavaşlattıkları, uyku moduna girseler bile hiçbir zaman çevre ile ilgilerini kesmedikleri biliniyor.
Rüya Görme ve Hayvanlar
Beyin dalgaları üzerine yapılan çalışmalar, sürüngenlerin rüya görmediğini, kuşların az, memelilerin ise hepsinin rüya gördüğünü ortaya koyuyor. Örneğin inekler, yatar pozisyonda iken rüya görebiliyorlar. Ayakta rüya görüp görmedikleri bilinmiyor.
İnsanlarda Uyku İhtiyacı
Hayvanların uyku süreçleri de farklıdır. Örneğin insan bir kere ve uzun süre uyurken, köpekler kısa aralıklarla bütün gün uyurlar. Hayvanların bazıları uyku için geceyi tercih ederken, bazıları gündüzü tercih eder. Bazıları da ayılar gibi mevsim boyunca uyur.
İnsanların uyku ihtiyacı yaşla birlikte değişiyor. Yeni doğan bir bebek günde 20 saat uyurken, bu süre yaş ilerledikçe azalıyor. Bu uyku dört yaşında 12 saate, on sekiz yaşında 10 saate düşer. Yetişkinler ise genellikle 6-9 saat arası uyku ihtiyacı duyarlar. 6 saat uyumuş olan bir yetişkin yeterince uyudum diyebilir.
Yeri gelmişken Kuran-ı Kerim'de 309 sene uyudukları haber verilen Ashab-ı Kehf'i de burada analım.
Bu kadar uyumak günümüzde mümkün mü? Veya hiç uyumadan bir insanın yaşayabilmesi mümkün olabilir mi? Gördüğümüz rüyaların kaydedilmesi mümkün mü? Soru üstüne soru...Cevapsız kalan bir çok soru var.
Uyku, hem gizemli hem de hayati bir süreç. Bilim, bu gizemi çözmek için çalışmaya devam ediyor. Uyku sırrını çözebilmek için daha çok çalışmamız gerekiyor. Velhasıl Yaratan Allah bizi, uyku ile programlamış.
Hazırlayan: Ayhan Talha Bayraktar
