Taraklı, Sakarya iline bağlı, Osmanlı’dan kalma tarihi yapılarıyla tanınan küçük ama anlamlı bir Anadolu kasabasıdır. Bu atasözünde geçen “Taraklı’nın öküzü” ibaresi de işte bu bölgeye gönderme yapar. Geçmiş yıllarda Taraklı, tarım ve hayvancılıkla geçinen bir yerleşim yeriydi. Öküzler, çift sürmekte kullanılan başlıca hayvanlardı. Ancak bu sözde Taraklı’nın öküzüne özel bir anlam yüklenmiştir.
Atasözü Hangi Durumu Anlatır?
Bu atasözü, iyi niyetin bazen kötü sonuçlar doğurabileceğini anlatır. Yani birine acıyıp yardım edersen, o kişinin hatası ya da yükü sana kalabilir. Bunu şöyle açıklayabiliriz: Taraklılı bir çiftçinin öküzü hastadır veya çalışmaya elverişli değildir. Sen de acıyarak onun yükünü taşırsın ama sonunda asıl zahmeti sen çekmiş olursun. Bu söz, özellikle birine gereğinden fazla iyi niyet gösterildiğinde, bu iyiliğin suistimal edilebileceğini anlatmak için söylenir.
Ne Zaman ve Kimlere Söylenir?
Bu söz genellikle şu tür durumlarda kullanılır:
- Birinin yapması gereken işi sen üstlenmişsindir ama sonunda pişman olmuşsundur.
- Biri kendi sorumluluğunu yerine getirmemiştir, sen ona acımış ve yardım etmişsindir ama bu iyilik başına bela olmuştur.
- Karşındaki kişi kendi hatasını telafi etmek yerine senin şefkatini suistimal etmiştir.
Örneğin, bir arkadaşına “Dur sen uğraşma ben hallederim” demişsindir. Ama sonra senin başın daha çok derde girmiştir. İşte tam o noktada biri çıkıp bu sözü söyleyebilir: “Acırsan Taraklı’nın öküzüne acı.”
Atasözünün Verdiği Mesaj Nedir?
Bu atasözü aslında “merhamet et ama akıllıca merhamet et” mesajını verir. Her zaman yardım etmek güzel bir davranıştır ama bunun sınırlarını iyi çizmek gerekir. Yoksa yardım ettikçe karşı taraf rahatlar, kendi sorumluluklarını sana yüklemeye başlar. Bu durum seni hem yorar hem de karşı tarafı daha da tembelleştirir. O yüzden bu söz bir uyarı niteliğindedir: “Yardım ederken iki kere düşün, çünkü sonrasında pişman olabilirsin.”
Günümüzde De Geçerli Bir Söz Mü?
Evet. Bugün iş yerinde, evde, okulda, hatta sosyal çevrede bile bu durumlarla karşılaşmak mümkün. Kimi zaman bir iş arkadaşının görevini sen üstlenirsin, kimi zaman bir akrabanın borcunu sen ödersin, kimi zaman bir arkadaşının hatasını sen temizlersin… Ve sonunda o kişi değil, sen yorulmuş, üzülmüş olursun. İşte bu yüzden bu atasözü hala geçerliliğini koruyan, çok yerinde bir öğüttür.
“Acırsan Taraklı’nın öküzüne acı” demek, sınırı belli olmayan iyiliğin ve düşüncesiz merhametin bazen kişiye zarar verebileceğini anlatır. Bu söz, merhameti bırak demiyor. Sadece akıl süzgecinden geçirerek, nerede ne kadar yardım edileceğini bilmek gerektiğini söylüyor. Çünkü bazen acımak, acınan kişiden çok, yardım edene zarar verebilir.
