Çöllerin gemileri olarak bilinen develerin hörgüçlerinde su değil, şaşırtıcı bir başka madde bulunuyor. Develerin bu kadar dayanıklı olmasının sırrı nedir? İşte bilimsel açıklamalar...
Yüzyıllardır insanlık, çöllerin zorlu koşullarında bile rahatlıkla yaşayabilen develerin bu denli dayanıklı olmasının sırrını merak etmiştir. Özellikle hörgüçlerinde ne olduğu konusu, uzun yıllar boyunca insanların ilgisini çekmiştir.
Pek çok kişi, develerin hörgüçlerinde su depoladığını düşünse de, bilimsel araştırmalar bambaşka bir gerçeği ortaya çıkarmıştır.
Develerin ana yurdu neresidir?
Develerin ana yurdu Kuzey Amerika'dır. Tarih içinde oradan Güney Amerika ve Asya'ya yayılmış, Kuzey Amerika kıtasında ise zamanla yok olmuştur.
Güney Amerika'daki lama, alpaka ve guanako gibi hayvanlar devenin akrabaları sayılabilirler.
Günümüzde develere, özellikle çöl ve yarı kurak bölgelerde sıkça rastlanır. Orta Doğu, Kuzey Afrika, Asya'nın bazı bölgeleri ve Avustralya'nın iç kesimlerinde develere sıkça rastlanır.
Develerin mucizevi özellikleri
Develer, zorlu çöl koşullarına uyum sağlamak için birçok özelliğe sahiptir:
- Hörgüçler: Hörgüçlerde yağ depolanır. Bu yağ, uzun süre besin bulunamadığında enerji kaynağı olarak kullanılır.
- Su Depolama: Develer, vücutlarında su kaybını en aza indirerek uzun süre susuz kalabilirler.
- Büyük Ayaklar: Bataklıkta batmadan yürümelerini sağlar.
- Uzun Kirpikler: Kum fırtınalarında gözlerini korur.
- Kalın Dudaklar: Dikenli bitkileri rahatça yerler.
- Develer, kök bitkileri, dikenli bitkiler ve tuzlu çalılar gibi sert besin kaynaklarıyla beslenirler. Develer, vücutlarındaki suyu etkili bir şekilde koruyarak, 40 dereceyi aşarak iki haftaya yakın susuz kalabilirler.
- Develer, kum fırtınalarından ve çatlakların zorlu koşullarından korunmak için sıra sıra koruyucu kirpiklere, alışılmış kulak deliklerine, burun deliklerini kapatma yeteneğine sahiptirler. Hörgüçlerindeki yağ depoları, sıcaklıklara karşı yalıtım sağlar ve uzun süreli enerji kaynağı sağlar.
Develerin ömrü ne kadardır?
Develler genellikle 40-50 yıl kadar yaşayabilirler. Sağlıklı yaşam süreleri daha uzun olabilir.
Kuran-ı Kerim'de deve
Kuran-ı Kerim ayetlerinde develerden de bahsedilir. Semud Kavmine gönderilen Hz. Salih'in (a.s) mucize devesi bunların başında gelmektedir:
"Semûd kavmine de kardeşleri Sâlih’i gönderdik. Onlara şöyle dedi: “Ey kavmim! Allah’a kulluk edin; çünkü sizin O’ndan başka ilâhınız yoktur. Doğrusu Rabbinizden size apaçık bir delil gelmiştir. O da, size bir mûcize olarak Allah’ın şu devesidir. Onu kendi hâline bırakın, Allah’ın arzında yesin, içsin. Sakın ona bir kötülük yapmayın, yoksa sizi can yakıcı bir azap yakalayıverir.” (Araf 73)
Gayişe Suresi 17. ayet devenin yaratılışına dikkat çeker: "Deveye bakmazlar mı, nasıl yaratılmış?"
Peygamber Efendimizin (s.a.v) "Kasva" isimli bir devesi vardı. O, develeri çok sever ve develere iyi davranılmasını emrederdi.
Peygamber Efendimizin (s.a.v),Mekke'den hicret edip Medine'ye girdiğinde kalacağı yeri ve mescidin yerini devesinin işareti ile tespit etmiştir.
Deve hörgüçlerinin yapısı ve işlevleri
Hörgüçlerdeki yağ depoları enerji sağlar
Develerin hörgüçlerinde sadece yağ bulunur. Bu, yaklaşık 30-35 kilogramlık bir yağ deposudur. Develer, yiyecek bulamadıkları zaman bu yağları enerji kaynağı olarak kullanırlar.
Bu yağ depolarının bir ikinci işlevi de deveyi çölün kızgın güneşinden korumaktır.
Koruyucu kirpikler ve tüylü kulak delikleri koruma sağlar
Yaşadıkları kum fırtınalarına ve diğer olumsuz şartlara uyum sağlamak için develerde iki sıra koruyucu kirpikler ve tüylü kulak delikleri gelişmiştir.
Ayrıca, burun deliklerini açıp kapayabilme, çok uzaktan görebilme ve koku alabilme yeteneklerine sahiptirler.
Hörgüçlerde su mu var?
Genellikle develerin hörgüçlerinde su olduğu düşünülür, ancak bu doğru değildir. Su, hörgüçlerden değil, vücutlarında depolanır.
Eğer hörgücün içindeki su tükettikçe balon gibi porsayacak olsaydı, develerin çöllerde bu kadar dayanıklı olmaları mümkün olmazdı.
Develerin suya olan dayanıklılığı ve adaptasyonları
Develer, çölde suya az ihtiyaç duyarlar. 40 dereceyi bulan sıcaklıklarda iki haftaya yakın susuz kalabilirler.
Bunun nedeni, burun mukozalarının insana göre 100 kat daha büyük olmasıdır. Bu sayede nefes alırken havada bulunan nemin üçte ikisini geri kazanabilirler.
Susuzluğa dayanma rekoru farelerde ve zürafalarda
Bir devenin vücudundaki toplam suyun yüzde 22'sini kaybetmesi halinde karnı çekilir, kasları büzüşür fakat performansı çok etkilenmez.
Buna karşılık, bir insanın vücudunda suyun yüzde 5'ini kaybetmesi görme duyusunda azalmaya, yüzde 12'sini kaybetmesi ise ölüme yol açabilir.
Develerin susuzluğa dayanma rekoru ise farelerde ve zürafalarda görülmektedir.
Develerin özel yürüyüş tarzı ve kültürel etkileri
Hayvanlar arasında sadece deve, kedi ve zürafa gibi hayvanlar önce sağ taraftaki ön ve arka ayaklarını, sonra sol taraftakileri atarak yürürler.
Bu sol-sol, sağ-sağ şeklinde yürümeleri, şiirdeki aruz vezninin ritminin doğmasına bile neden olmuştur.
Develerin tarih boyunca kullanımı
Develer tarih boyunca İpek Yolu gibi büyük ticaret yollarında yük hayvan taşımacılığı olarak kullanıldı. Orta Doğu ve Afrika kültürlerinde önemli bir yere sahiptirler.
Arap verilerinde deve, zenginlik ve statü sembolü olarak kabul edilir. Günümüzde bazı coğrafyalarda develerin yarışları ve festivalleri düzenlenmektedir.
- Deve Sütü: Deve sütü, insan sütüne en yakın sütlerden biri olarak bilinir ve birçok faydası olduğu düşünülür.
- Deve Yünü: Deve yünü, sıcak tutucu ve hafif olduğu için değerlidir.
- Deve Yarışları: Özellikle Orta Doğu ülkelerinde deve yarışları oldukça popülerdir.
- Develer, uzun süre ayakta durabilirler ve uyku ihtiyaçları azdır. Ayrıca, vücut sıcaklıklarını çok yüksek seviyelere çıkarabilirler.
Deve çeşitleri nelerdir?
İki ana deve türü vardır:
- Tek hörgüçlü Arap devesi (Tek Hörgüçlü)
- Çift hörgüçlü Baktriane devesi (Baktriya)
Arap devesi tek hörgüçlü olup 18 saat boyunca saatte 13-16 kilometre hızla yol alabilirken, çift hörgüçlü deve daha yavaştır (3-5 kilometre/saat) ancak bir günde kervan içinde durmadan 50 kilometre yol kat edebilir.
Her iki cins deve de yük hayvanı olarak kullanılır ve et, süt, yün ve derilerinden de faydalanılır.
Baktriane devesi, Afganistan'ın kuzeyinde bulunan ve tarihi birçok medeniyete ev sahipliği yapmış bir bölgede yaşamıştır. Her iki cins deve de çöl hayatının vazgeçilmez bir parçasıdır ve yük taşımada büyük rol oynarlar.
Develer hakkında ilginç bilgiler
-
İki Tür Deve Vardır: Dünyada iki ana deve türü bulunur: Tek hörgüçlü Dromedary devesi (Arabistan devesi) ve iki hörgüçlü Bactrian devesi. Dromedary devesi daha çok sıcak çöl bölgelerinde, Bactrian devesi ise soğuk ve kurak Asya steplerinde yaşar.
-
Hörgüçlerinde Su Depolamazlar: Develerin hörgüçlerinde su değil, yağ depolanır. Bu yağ, develerin uzun süre yiyeceksiz ve susuz kalabildikleri dönemlerde enerji sağlar.
-
Aşırı Sıcaklıklara Dayanabilirler: Develer, gündüz 50°C'yi aşan sıcaklıklarda ve gece soğuk çöl koşullarında hayatta kalabilirler. Bu adaptasyonları, onları çölde hayatta kalmak için mükemmel hale getirir.
-
İnsanlar Gibi Terleyemezler: Develer, su kaybını önlemek için vücut sıcaklıklarını geniş bir aralıkta kontrol edebilirler. Ancak sıcaklıkları 41°C'yi aştığında terlemeye başlarlar, bu da onları aşırı sıcaklardan korur.
-
Uzun Mesafeler Boyunca Su İçmeden Yaşayabilirler: Bir deve, yiyecek ve su olmadan yaklaşık iki hafta hayatta kalabilir. Su bulduğunda ise tek seferde 150 litreye kadar su içebilir.
-
Develer Güçlü Ve Dayanıklıdır: Yetişkin bir deve, yaklaşık 200 ila 300 kilogram yük taşıyabilir ve bu yükü zorlu çöl şartlarında uzun mesafeler boyunca taşımakta zorlanmaz.
-
Üç Göz Kapağı ve Uzun Kirpikler: Develer, çöl kum fırtınalarına karşı korunmak için üç göz kapağına ve uzun kirpiklere sahiptir. Bu kirpikler kumun gözlerine girmesini engeller.
-
Su Kaybettikten Sonra Hızla Toparlanırlar: Develer, vücut ağırlığının yüzde 25'ine kadar su kaybedebilir ve yine de hayatta kalabilirler. Diğer hayvanlarda bu oran çok daha düşüktür. Su bulduklarında ise vücutlarına hızla su depolayabilirler.
-
Tükürmeleri Bir Savunma Mekanizmasıdır: Develer, tehdit edildiklerinde veya kızdıklarında tükürerek savunma yapabilirler. Aslında bu tükürük, sindirilmiş mide içeriğidir.
-
Tırnakları ve Yastıklı Ayakları Çöle Uygundur: Develerin geniş ve yastıklı ayakları, kumda batmadan yürümelerini sağlar. Ayrıca tırnakları, sert zeminlerde sağlam bir tutuş sağlar.
- Su Depolama Uzmanı: Develer, vücutlarındaki suyu çok verimli kullanarak uzun süre susuz kalabilirler. Burun yapısı sayesinde nefes alırken havadaki nemi geri kazanırlar.
- Vücut Sıcaklığındaki Değişim: Develer, gece ve gündüz arasındaki sıcaklık farklarına uyum sağlamak için vücut sıcaklıklarını önemli ölçüde değiştirebilirler.
- Yürüme Şekli: Develer, sol-sol, sağ-sağ şeklinde eş zamanlı olarak ayaklarını hareket ettirerek yürürler. Bu yürüyüş şekli, birçok hayvan türünden farklıdır.
- Gözlerin Korunması: Uzun kirpikleri, kum fırtınalarında gözlerini korur.
- Büyük Ayaklar: Bataklıkta batmadan yürümelerini sağlar.
- Kalın Dudaklar: Dikenli bitkileri rahatça yerler.
- Koku Alma Yeteneği: Çok uzak mesafelerden su kaynağını bulabilirler.
- Süt ve Et Üretimi: Deve sütü ve eti, besin değeri yüksek ve bazı hastalıklara iyi geldiği düşünülen ürünlerdir.
- Yün Üretimi: Deve yünü, sıcak tutucu ve hafif olduğu için değerlidir.
- Tarihteki Rolü: Ticaret, ulaşım ve savaş gibi birçok alanda kullanılmışlardır.
İnanç haberleri için TIKLAYINIZ!
Astroloji ve Rüya haberleri için TIKLAYINIZ!
Kadın Aile haberleri için TIKLAYINIZ!
Kültür Sanat haberleri için TIKLAYINIZ!