İslam'da Satranç Oyununun Yeri
İslam dini, insanın maddi ve manevi ihtiyaçlarına uygun düzenlemeler getirirken eğlence ve oyunları da ihmal etmemiştir. İslam dini haram ve kötülük içermeyen eğlencelere izin verdiği gibi kumar ve günah içermeyen oyunları da izin vermiştir.
İslam âlimleri, zeka, strateji ve taktik gerektiren satranç hakkında zaman içerisinde farklı görüşler belirtmişlerdir. Bu alimlerden bazıları satranç oyununu kumarla ilişkilendirerek caiz olmadığını savunurken, diğerleri oyunun dinen sakıncalı unsurlar içermemesi durumunda caiz olduğunu belirtmiştir. İşte satranç konusunda Din İşleri Yüksek Kurulu'nun kararı!
Satranç Oyununun Caiz Olma Koşulları nedir?
İbn Âbidîn, "Reddü'l-muhtâr" adlı eserinde satrancın, fesada vesile edilmemesi şartıyla caiz olabileceğini belirtmiştir. Bu görüş, İslam âlimleri arasında kabul görmüş ve oyunun zarar verici olmadığı sürece oynanabileceği yönünde bir anlayışa yol açmıştır.
Din İşleri Yüksek kurulunun kararı
Din İşleri Yüksek Kurulu'nun yayımladığı bir fetva ile satranç, belirli şartlar altında oynandığında caiz olabilir. Bu şartlar arasında kumara dönüştürülmemesi, ahlaki ve dini değerlere zarar vermemesi, ve ibadetlerin ihmal edilmemesi yer alır.
Satrançla ilgili fıkhi görüşlere geçmeden önce son olarak Din İşleri Yüksek kurulunun satrançla ilgili kararını tekrar edelim: "Netice itibariyle satranç oynamak caizdir. Ancak bu oyun kumara aracı kılınmamalı, dinî ve dünyevî yükümlülükler ihmal edilmemeli, taraflar arasında kin ve nefrete yol açacak tutumlardan uzak durulmalıdır."
Satranç ve Sahabe Görüşleri
K.Kerim ve Sahih hadislerde satrançla ilgili açık bir hüküm yok.
Sahabe efendilerimizden bazıları satranç oynamanın caiz olduğunu savunmuşlardır. Örneğin, İbn Abbas (r.a) ve Ebu Hureyre (r.a) satranç oynamanın caiz olduğu görüşündedirler. Ancak, Hz. Ali (r.a) kumar aracı olarak da kullanıldığı için satrancı caiz görmemiştir.
Satranç hakkında Şafi Mezhebinin görüşü esas alınabilir
Şafi mezhebine göre satranç oynamak caiz ise de; Hanefi, Maliki ve Hanbeli mezheplerine göre caiz görülmüyor. Hanefi imamlarından Ebu Yusuf da satrancın caiz olmasını bazı şartlara bağlamıştır.
Şafi mezhebi, satrancın zekayı geliştirdiği ve düşmana karşı savunma teknikleri öğrettiği için günah olmadığını savunur.
İmam Nevevi ise satrancın bağımlılık yapma ve sorumlulukları unutturma gibi risklerini dikkate alarak oyunu mekruh olarak değerlendirmiştir.
SATRANÇ VE TAVLA
Tavla ile satrancı kesinlikle birbirinden ayırmak gerekiyor. Tavlada oyun; zar marifetine ve şans faktörlerine dayanmakta. Fakat satranç zihni yeteneklere dayanmakta.
İbni Hacer satranç ve tavla hakkında şu kaideyi ortaya koymuş: "Bu çeşit oyunlar düşünce ve hesaba dayanıyorsa, helal demekten başka yol yoktur. Satranç bunun gibidir. Şayet zar ve tahmine dayanıyorsa, buna da haram demekten başka çare yoktur. Tavla da bunun gibidir."
Sonuç
Satranç; para karşılığı oynanır kumara dönüştürülürse, oyun sırasında kötü söz ve davranışlarda bulunulursa, kul hakkına girilirse, oyun yüzünden aile, iş ve ilim ihmal edilirse, namaz ve diğer ibadetler geciktirilirse, oynanan satranç haram olur, günah kazandırır.
Bir zeka ve zihin geliştirme oyunu olarak oyanırsa, spor müsabakası ölçülerinde olursa, özellikle çocukların ve gençlerin verimli vakit geçirmelerine aracı olursa satranç caiz olur.
Toplumsal olarak farklı İslam âlimleri ve Sahabe efendilerimizin görüşlerini dikkate aldığımızda, satranç oynamanın şartlara bağlı olarak caiz olduğu görülür. Ruhsatlar dikkate alınarak, oyunun mesuliyet içinde oynanması mümkündür.
Sonuç olarak kumar niteliğinde oynanmadıktan sonra, ibadet ve kulluğa engel olmadıktan sonra satranç oynamaya fıkhımız ruhsat vermiş.
Bu işin ruhsat yönü. İşin takvasına gelince; Takvayı tercih edip şüpheli şeylerden uzak durursanız, en güzeli budur.
İnanç haberleri için TIKLAYINIZ!
