Allah (c.c.) Kuran-ı Kerim'de şöyle buyurmaktadır: “Muhakkak ki Biz her şeyi bir kaderle, bir ölçü ile yarattık.” (Kamer, 54/49)
Allah her canlının durduğu yeri ve sonunda bırakılacağı mekânı bilir. Hepsi açık bir kitapta [levh-i mahfuzda]dır. (Hud 6)
Kaderinin ne olduğunu bilmeyen insanın kendi kaderinde rolü nedir?
Kaderimiz, Allah'ın takdir ettikleri ve yaptıklarımızla şekillenir. Bizim açımızdan kaderimiz niyet ve fiillerimizle değişebilir.
İnsan, kaderinin ne olduğunu bilmediği için yaşamındaki olayları kendi iradesiyle yönlendirir. Allah’ın insana verdiği akıl, irade ve imkanlar doğrultusunda, insan kendi tercihlerini yapar ve bu tercihler kaderinin şekillenmesine katkıda bulunur.
Ancak Allah’ın ilmi ezelîdir, dolayısıyla O’nun bilgisi ve takdir ettiğinde bir değişiklik olmaz. Kaderi Allah'ın önceden herşeyi bilmesi ve takdir etmesi olarak tanımladığımızda Allah'ın sıfatı olarak kader değişmez.
Bu bağlamda, kader değişikliğinden bahsedildiğinde aslında insanın kendi iradi fiilleriyle bu süreci yönlendirmesi kastedilmektedir.
Kaderin iki boyutu: mutlak ve şarta bağlı kader
İslam âlimleri kaderi iki farklı boyutta ele almıştır: mutlak kader (değişmez kader) ve şarta bağlı kader. Mutlak kader, Allah’ın takdir ettiği ve kesinlikle değişmeyecek olayları ifade eder.
"Ecel bir an gecikmez ve vaktinden önce de gelmez." (Araf 34)
Şarta bağlı kader ise insanın eylemleriyle etkileyebileceği kader türüdür. Örneğin, sadakanın belayı def etmesi ya da sıla-i rahmin ömrü uzatması gibi hadisler, şarta bağlı kaderin değişebileceğine işaret eder.
"Herkesin ömrü ve ömürlerin kısalması elbette kitapta yazılıdır." (Fatır 11)
“Sadakanın belayı def edeceğini, sıla-i rahmin ömrü uzatacağını belirten hadisler bunu teyit etmektedir.”
Bu konuda Peygamber Efendimiz (s.a.v) şöyle buyurmuştur: "Kaza-i muallakı hiçbir şey değiştirmez. Yalnız dua değiştirir."
"Kader, tedbirle, sakınmakla değişmez. Ama kabul olan dua, bela gelirken korur."
"Sıla-i rahmi akrabaya ziayret ve iyilik ömrü uzatır."
Kaderimiz belliyse neden dua ediyoruz?
İnsanlar, kaderlerinde yazılı olan olayları yaşamaktadır. Peki, bu durumda neden dua ediyoruz?
Bu sorunun cevabı, Allah’ın ezeli ilminde saklıdır. Bizler, dualarımızı yaparken aslında kaderimizde dua edeceğimiz ve bu duaların kabul edilip edilmeyeceği de yazılmıştır.
Bu bağlamda, dua ile kaderin değişip değişmeyeceği meselesi, Allah’ın sonsuz bilgisi ve iradesi içinde değerlendirilmelidir. Hz. Ömer’in yaptığı dua, bu konuda önemli bir örnektir.
Hz. Ömer'in kader duası
Hz. Ömer, kaderinin değişmesi için şu şekilde dua etmiştir: “Allahım! Eğer adımı şakîler arasına yazmışsan, adımı oradan sil. Eğer saîdler arasına yazmışsan, onu orada sabit kıl. Zira sen; ‘Allah dilediğini siler, dilediğini de sabit kılar’ buyurdun. Senin bu sözün gerçektir.”
“Allah, o yazıdan dilediğini siler, dilediğini de sabit bırakır. Ana kitap (olan Levh-i Mahfuz) ise O’nun katındadır.” (Ra’d, 39)
Bu dua, kaderin değişip değişmeyeceği konusundaki tartışmalarda sıkça gündeme gelir ve insanın duasıyla kaderini nasıl etkileyebileceğine dair bir örnek sunar.
Dua kaderi değiştirir mi?
Kaderin değişebilirliği konusunda İslam âlimleri arasında farklı görüşler bulunmaktadır. Bazı âlimlere göre, dua ve iyi ameller kaderin değişmesine vesile olabilir.
Örneğin, kabul olan bir dua, kaza-i muallak olarak bilinen şarta bağlı kaderi değiştirebilir. Ancak, mutlak kaderde bir değişiklik söz konusu değildir. Bu durumda da, Allah’ın ezelî ilminde bir değişiklik olmadığı vurgulanır.
Din İşleri Yüksek Kurulu'nun açıklaması
Din İşleri Yüksek Kurulu bu konuda şu açıklamayı yapmıştır: "İnsan, kaderinin ne olduğunu bilmemektedir. Dolayısıyla insana düşen Allah’ın verdiği akıl, irade ve imkânlar çerçevesinde görevini en iyi şekilde yapma şevki ve gayreti içinde olmasıdır. Allah, ezelî ilmiyle herşeyi bildiği için O'nun ilminde ise bir değişiklik olmaz."
"Kaderin değişmesinden bahsettiğimizde insanın kendi iradî fiillerini tercih ve yönlendirilmesini ifade etmiş oluruz. İnsan kaderini bilmediği için ve eylemlerini kendi irade ve tercihi ile gerçekleştirdiğinden dolayı kaderi de böylece şekillendirmiş olur."
"Sadakanın belayı defedeceğini, sıla-i rahim yapmanın ömrü uzatacağını belirten hadisler işte bu anlamı ifade etmektedir. Bu durumda dahi Allah’ın ezelî ilminde bir değişiklik olmamaktadır."
Sonuç olarak, kaderin değişip değişmeyeceği konusu, insanın Allah’ın ilmi karşısındaki konumuyla doğrudan bağlantılıdır. İnsanın duası ve eylemleri, kaderin bir parçası olabilir, ancak Allah’ın bilgisi ve hükmü her şeyin üzerindedir.
İnanç haberleri için TIKLAYINIZ!
Astroloji ve Rüya haberleri için TIKLAYINIZ!
