Kedilerin her zaman dört ayak üzerine düşmesi, yıllardır bilim insanlarını şaşırtan bir fenomendir. Bu durumun bilimsel açıklaması oldukça karmaşıktır.
Normal şartlarda mümkün değil
Genel olarak, dışarıdan bir kuvvet uygulanmadıkça düşen bir cisme açısal bir dönme hareketi kazandırmak mümkün değildir. Ancak kediler bu kuralı bir şekilde aşar.
Kediler nasıl 4 ayak üzerine düşüyor?
Kediler, "düşme refleksi" ya da bilimsel adıyla "doğrultma refleksi" (righting reflex) sayesinde yüksekten düştüklerinde genellikle dört ayak üzerine düşerler. Bu refleks, yavru kedilerde 3 haftalıkken gelişmeye başlar ve yaklaşık 7 haftalıkken tamamen oturur.
Kedilerin düşüş mekanizması nasıl çalışıyor?
Sırtüstü düşen bir kedi önce bacaklarını kendine, kuyruğunu da bacaklarının arasına çeker ve başını yere bakacak şekilde döndürür.
Daha sonra tam tersini yaparak bacaklarını ve kuyruğunu açar ve vücudunu yere doğru döndürür. Böylece paraşüt etkisi yaratarak hızını yavaşlatır ve inişi yumuşak hale getirir.
-
Kediler, iç kulaklarında yer alan denge organları sayesinde vücut pozisyonlarını algılar.
-
Düşerken başlarını aşağıya çevirir, ardından omurga ve arka bacaklarını hizalayarak vücudu çevirirler.
-
Kuyruk ve ön/arka bacak hareketleri ile denge sağlarlar.
Yükseklik arttıkça az zarar görüyorlar
Yapılan deneyler ve gözlemler, kedilerin düşük yüksekliklerden düşmelerinin daha fazla hasar yaratabileceğini göstermiştir.
Örneğin, 32 katlı bir binanın tepesinden düşen bir kediye genellikle bir şey olmazken, 7 katlı bir binadan düşen kedilerde ciddi sakatlıklar hatta ölümler görülebilir.
Kedilerin dört ayak üzerine düşme yeteneği, birkaç karmaşık fiziksel ve fizyolojik özelliğin birleşimi sayesinde gerçekleşir:
- Hızlı Dengeleme Refleksi (Düzeltme Refleksi): Bu, kedilerin vücutlarının uzamsal yönelimindeki değişiklikleri algılayıp buna otomatik olarak tepki vermelerini sağlayan doğuştan gelen bir reflekstir. Bu refleks, kedinin iç kulağındaki denge organları (vestibüler sistem) ve görme duyusu tarafından tetiklenir. Kedi düşmeye başladığında, bu sistemler hangi yönde döndüğünü ve nerede olduğunu hızla algılar.
- Esnek Omurga ve Vücut Yapısı: Kedilerin omurgası insanlara göre çok daha esnektir ve daha fazla omurga kemiğine sahiptir. Bu esneklik, kedinin vücudunu iki parçaya ayırıp her birini bağımsız olarak döndürmesine olanak tanır. Özellikle omuz ve kalça bölgelerindeki hareketlilik bu dönüşü kolaylaştırır.
- Kuyruğun Rolü: Kuyruk, düşüş sırasında bir denge ve dümen görevi görür. Kedi, vücudunun üst kısmını döndürürken, kuyruğunu zıt yönde hareket ettirerek açısal momentumunu korur ve dönüş hızını kontrol eder.
- Aerodinamik: Kediler, düşüş sırasında vücutlarını yayarak ve bacaklarını açarak bir miktar aerodinamik direnç oluşturabilirler. Bu, düşüş hızlarını yavaşlatmaya ve dönüş manevralarını kolaylaştırmaya yardımcı olur.
Limit hız etkisi
Bilim insanları bu durumu 'limit hız' ile açıklarlar. Havadan yere düşen cisimler önce hızlanır, sonra belirli bir mesafede sabit bir hızla düşmeye devam ederler. Bu sabit hız 'limit hız' olarak adlandırılır.
Bir gökdelenin tepesinden atılan madeni bir paranın yere düşme anındaki hızı ile uçaktan atılan aynı madeni paranın hızı arasında bir fark yoktur.
Eğer limit hız olmasaydı, cisimler gittikçe artan bir hızla düşmeye devam etselerdi, yağmur damlaları kafamıza kurşun gibi düşebilirlerdi.
Kediler düşerken ne yapar?
Kedilerin düşüş sırasındaki davranışları şu şekilde özetlenebilir:
-
Başlarını hizalarlar: İlk olarak baş aşağı konum alarak düşüş yönünü belirlerler.
-
Omurgalarını çevirirler: Gövdelerini bükerek ayaklarını yere paralel hale getirirler.
-
Vücutlarını esnetirler: Düşme anında vücutlarını yay gibi gererek düşüş hızını azaltırlar.
-
Bacaklarını açarlar: Paraşüt etkisi oluşturarak yere çarpma şiddetini azaltırlar.
Vücutlarını paraşüt gibi kullanırlar
Kediler yüksekten düştüklerinde, yaklaşık saatte 100 kilometre hızla limit hıza ulaşırlar. Bu hızla düşmeye devam ederler ve vücutlarını paraşüt gibi kullanarak yaralanma olasılığını en aza indirirler.
Kediler limit hıza ulaşınca artık hep aynı hızda düşerler ve stresi atlatıp, kendilerine gelir ve gevşerler. Bilinen güvenli düşüşlerini gerçekleştirirler.
Avustralya'da yaşayan uçan sincapların uçuşuna benzer bir şekilde, kediler de bu mekanizmayı kullanarak yere güvenli bir şekilde inerler.
Bir kedi düşmeye başladığında, saniyeler içinde bir dizi karmaşık hareket gerçekleştirir:
- Yön Tespiti: İlk olarak, görme duyusu ve iç kulakları sayesinde hangi yönde düştüğünü ve yerin nerede olduğunu belirler.
- Dönme: Esnek omurgasını kullanarak vücudunun ön ve arka kısımlarını bağımsız olarak döndürmeye başlar. Genellikle önce başını ve ön ayaklarını yere doğru çevirir, ardından arka kısmı takip eder. Kuyruğunu da bu dönüş hareketine yardımcı olacak şekilde kullanır.
- Vücudu Germe: Düşüş hızını azaltmak ve çarpmanın etkisini dağıtmak için vücudunu ve bacaklarını gerer. Bu, bir nevi "paraşüt" etkisi yaratır.
- Bacakları Bükme: Yere yaklaşırken bacaklarını büker ve kaslarını gevşetir. Bu, çarpmanın enerjisini emmesine ve yaralanma riskini azaltmasına yardımcı olur.
Kedilerin düşüşüne dair teoriler ve gözlemler
Bütün bu deney sonuçları ve teoriler, hayvan hastanelerine gelen kediler göz önüne alınarak ortaya çıkarılmıştır.
Yüksekten düşüp ölen veya alçaktan düşüp olay yerini terk eden kedilerin sayıları bilinmemektedir. Dolayısıyla tüm veriler, incelenebilen vakalara dayanarak oluşturulmuştur.
Özetle, kedilerin dört ayak üzerine düşme yeteneği, yıllardır süregelen araştırmalarla daha iyi anlaşılmaya çalışılmaktadır. Bu fenomen, doğanın ve yaratılış tasarımının ne kadar gizemli, karmaşık ve etkileyici olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor.
Bilimsel Gözlemler:
-
1894 yılında Fransız bilim insanı Étienne-Jules Marey, kedilerin düşüş anını ilk kez yüksek hızlı kamera ile görüntülemiştir.
-
1980'lerde New York’ta veteriner kliniklerinde yapılan gözlemler, yüksekten düşen kedilerin orta yüksekliklerde (5-7 kat) daha fazla zarar gördüğünü, çok yüksekten düşenlerin ise çoğu zaman daha az yaralandığını ortaya koymuştur. Bu, "terminal hız teorisi" ile açıklanır.
Terminal Hız Teorisi:
-
Yeterince yüksekten düşen bir kedi, bir noktadan sonra daha fazla hızlanamaz (terminal hız).
-
Bu hızda kedi kaslarını gevşeterek yaylanma etkisi yaratabilir.
Yüksek Kat Sendromu (High-Rise Syndrome): Veteriner hekimler, yüksek binalardan düşen kedilerde ilginç bir olgu gözlemlemişlerdir. Şaşırtıcı bir şekilde, belirli bir yükseklikten (genellikle 7. kattan sonra) düşen kedilerin, daha alçak katlardan düşenlere göre daha az ciddi yaralanmalarla kurtulma olasılığı daha yüksek olabilir. Bunun teorik açıklamaları şunlardır:
- Terminal Hıza Ulaşma: Kediler, belirli bir yükseklikten sonra terminal hıza (hava direncinin yerçekimi kuvvetine eşit olduğu ve daha fazla hızlanmadıkları maksimum hız) ulaşırlar. Bu noktadan sonra, daha uzun süre düşmek, kedinin vücudunu gevşetmesi ve çarpmanın etkisini daha iyi absorbe etmesi için daha fazla zaman tanıyabilir.
- Yayılma Refleksi: Daha uzun süren düşüşlerde, kedilerin vücutlarını tam olarak yayma ve bacaklarını "paraşüt" gibi kullanma şansı daha fazla olabilir.
- Şok Etkisi: Bazı teorilere göre, çok yüksekten düşmelerde kediler şoka girebilir ve bu da kaslarının daha gevşek olmasına ve çarpmanın etkisini daha iyi emmelerine yardımcı olabilir. Ancak bu teori tartışmalıdır.
Kedilerin düşme teknik ve hareketlerine dair ilginç bilgiler
İşte kedilerin düşüşü hakkında seni şaşırtacak bazı ilginç bilgiler:
-
Kuyrukları yön tayini için kullanılır: Kuyruk, kedinin dönüşünü dengelemesine yardımcı olur.
-
Düşme sırasında bacaklar yay gibi açılır: Bu hareket düşüş hızını yavaşlatır, paraşüt etkisi yaratır.
-
Omurgaları son derece esnektir: Bu sayede bedenlerini düşüş sırasında döndürmeleri kolaylaşır.
-
5. kattaki bir düşme, 3. kata göre daha az hasar bırakabilir! Çünkü 5. kattan sonra kedi pozisyonunu düzeltmeye daha çok zaman bulur.
-
Yavru kedilerde refleks gelişmemiştir: 3 haftadan küçük yavrular, bu refleksi henüz kazanmadığı için 4 ayak üzerine düşemeyebilir.
-
Uzayda bile benzer refleks göstermişlerdir: 1960’larda Sovyetler, uzaya gönderilen kedilerin yerçekimsiz ortamda da baş ve gövde hizalama refleksi gösterdiğini gözlemlemiştir.
- Doğuştan Gelen Yetenek: Yavru kediler bile yaklaşık 3-4 haftalıkken bu düzeltme refleksini geliştirmeye başlarlar. Tam olarak ustalaşmaları biraz zaman alsa da, bu yetenek doğuştan gelir.
- Görsel ve Vestibüler Sistem İşbirliği: Kedinin düşüş sırasında doğru pozisyonu bulmasında görme duyusu kritik rol oynar. Ancak karanlıkta bile, iç kulaklarındaki denge organları sayesinde yönlerini bulabilirler.
- Hava Direncinin Kullanımı: Kediler, vücutlarını genişleterek ve bacaklarını açarak hava direncini artırabilirler. Bu, düşüş hızlarını önemli ölçüde azaltır.
- Esnek İniş: Yere yaklaştıklarında bacaklarını bükerek ve kaslarını gevşeterek çarpmanın etkisini yumuşatırlar. Ön ayaklarını genellikle ilk temas noktası olarak kullanırlar, ardından arka ayakları ve vücudun geri kalanı gelir.
- Her Düşüş Başarılı Olmayabilir: Kedilerin bu inanılmaz yeteneğine rağmen, yüksekten düşmeler her zaman tehlikelidir ve ciddi yaralanmalara hatta ölüme yol açabilir. Özellikle beklenmedik pozisyonlarda veya çok kısa mesafelerden düşmelerde düzeltme refleksini tam olarak uygulayamayabilirler.
- Kuyruk Bir Dümen Gibidir: Düşüş sırasında kedi, vücudunun üst kısmını döndürürken kuyruğunu zıt yönde hareket ettirerek açısal momentumunu korur. Bu, tıpkı bir geminin dümeni gibi, dönüş hareketini kontrol etmesine yardımcı olur.
İnanç haberleri için TIKLAYINIZ!
Astroloji ve Rüya haberleri için TIKLAYINIZ!
Kadın Aile haberleri için TIKLAYINIZ!
Kültür Sanat haberleri için TIKLAYINIZ!
