Hediye mi rüşvet mi?

Hediyeleşmenin insanlar arasında sevgi ve saygıyı arttırdığı bilinir. Ancak, yetkili makamlardaki kişilerin, görevleri sebebiyle muhatap oldukları kişilerden hediyeleri kabul etmeleri, çoğu zaman rüşvetle eşdeğer tutulur. 

Hediyeleşmek Sünnet Ancak!

Hediye alıp vermek sünnettir. Hz. Peygamber (s.a.v.), hediyeleşmenin insanlar arasında sevgiyi artıracağını belirten hadislerle bu geleneği teşvik etmiştir.

Hz. Peygamber (s.a.v.) “Hediyeleşin ki aranızdaki sevgi artsın.”  buyurmuştur.

Ancak Hz. Peygamber (s.a.v.) aynı zamanda, yetkili makamlardaki kişilerin, kamu malını zimmetine geçirmek gibi kabul edilebilecek hediyeleri almasının uygun olmadığını vurgulamıştır.

Yetkili makamlarda bulunan kişilerin, makamları gereği muhatap olduğu kişilerden her ne ad altında olursa olsun; hediye ve bağış kabul etmeleri câiz değildir. Zira bu durum, rüşvet olarak değerlendirilebilir.

İslam Hukukunda Hediye ve Rüşvet Ayrımı

İslam alimleri, yetkili makamlardaki kişilerin hediye kabul etmesinin, genellikle rüşvetle aynı kefeye konulabileceğini belirtirler. 

Hz. Peygamber (s.a.s.), "Yetkililerin aldığı hediyeler, ganimetten aşırmak gibidir." şeklinde hadisleriyle, yetkili makamlardaki hediye kabulünün etik ve helal olmadığını açıklamıştır.

Ana babanın evinde otursan bu hediye gelecek miydi?

 Resûlullah Efendimiz (s.a.v.), zekât toplamakla görevlendirdiği memurunun hediye aldığını işittiğinde; “Benim gönderdiğim bir görevliye ne oluyor ki: ‘Bu zekât malıdır; bu da bana hediye edilmiştir.’ demektedir! Bu kişi babasının yahut anasının evinde oturup kalsa, acaba kendisine hediye verilir miydi? Allah’a yemin ederim ki, sizden biriniz o zekât malından bir şey alırsa kıyamet gününe o malı boynunda taşıyarak gelecektir.”buyurmuştur.

Örnek verecek olursak; Öğretmenin bile öğrenci ve veliden hediye alması  bu açıdan doğru değildir. Özellikle ekonomik işlemlerin, kar ve zararın, suç ve cezaların söz konusu olduğu makamlarda görevli olanlar, görevleri gereği muhatap oldukları kişilerden kesinlikle hediye alıp vermekten kaçınmalıdırlar. Bu hukuken rüşvet, dinen de haramdır. Kul ve Kamu hakkıdır.

Din İşleri Yüksek Kurulu'nun Görüşü

Din İşleri Yüksek Kurulu, 2017 yılında bu konuda net bir tavır sergileyerek, yetkili makamlardaki kişilerin, rüşvet olarak yorumlanabilecek hediye ve bağışları kabul etmelerinin uygun olmadığını vurgulamıştır. 

Toplumda hediyeleşme, sevgi ve saygıyı arttıran olumlu bir etken olarak kalmalı, yetkili makamların bu gelenek üzerinden çıkar sağlaması engellenmeli, böylece kamusal güvenin sürdürülmesi amaçlanmalıdır.