Monilya, özellikle kayısı, şeftali, kiraz, erik, vişne ve badem gibi sert çekirdekli meyve ağaçlarında görülen bir mantar hastalığıdır. Hastalığın etmeni olan Monilinia cinsi mantarlar, çiçek, sürgün ve meyvelerde enfeksiyonlara neden olarak bitkinin genel sağlığını ve verimini olumsuz etkiler.
Hastalığın Belirtileri Nelerdir?
Monilya hastalığının belirtileri genellikle çiçeklenme döneminde başlar ve ilerleyen aşamalarda sürgün ve meyvelerde de görülür:
- Çiçek Enfeksiyonu: Enfekte olan çiçeklerin taç yaprakları, dişicik borusu ve erkek organları kahverengileşir ve zamanla tüm çiçek kurur. Nemli havalarda, bu enfekte bölgelerde mantarın spor kitleleri oluşur. Hasta çiçekler, dal üzerinde asılı kalarak zamk akıntısına neden olabilir.
- Sürgün ve Dal Enfeksiyonu: Çiçek sapından sürgünlere geçen enfeksiyon, sürgünlerin kahverengileşmesine ve kurumalarına yol açar. İnce sürgünler tamamen kururken, kalın dallarda kanser yaraları oluşabilir. Yağışlı ve nemli koşullarda bu yaralardan zamk akıntısı gözlemlenebilir.
- Meyve Enfeksiyonu: Olgunlaşmaya yakın meyvelerde kahverengi lekeler şeklinde başlayan enfeksiyon, hızla çürümeye dönüşür. Enfekte meyveler üzerinde mantarın spor kitleleri oluşur ve bu meyveler zamanla mumyalaşarak dalda asılı kalır.
Hastalığın Yayılma Koşulları
Monilya hastalığı, özellikle ilkbaharda yağışlı ve nemli hava koşullarında hızla yayılır. Mantarın sporları rüzgar, yağmur, böcekler ve kuşlar aracılığıyla taşınarak yeni enfeksiyonlara neden olur. Ayrıca, hastalıklı bitki artıkları ve mumyalaşmış meyveler, mantarın kış aylarını geçirip baharda yeniden aktif hale gelmesine zemin hazırlar.
Monilya Hastalığıyla Mücadele Yöntemleri
Monilya ile etkin bir mücadele için hem kültürel hem de kimyasal yöntemlerin birlikte uygulanması gerekmektedir:
- Kültürel Önlemler:
- Budama ve Temizlik: Hastalıklı sürgün ve dallar budanarak imha edilmelidir. Ayrıca, ağaç üzerinde kalan mumyalaşmış meyveler toplanıp toprağa gömülmelidir. Bu uygulamalar, enfeksiyon kaynaklarını azaltarak hastalığın yayılmasını engeller.
- Bahçe Hijyeni: Düşen yaprak ve meyve artıkları düzenli olarak temizlenmeli, yabancı ot kontrolü sağlanmalıdır. Bu, mantarın barınma ve yayılma alanlarını kısıtlar.
- Kimyasal Mücadele:
- İlaçlama Zamanı: İlk ilaçlama, çiçeklenmenin %5-10'u gerçekleştiğinde; ikinci ilaçlama ise çiçeklerin %90-100'ü açtığında yapılmalıdır. Bu dönemlerde yapılan ilaçlamalar, hastalığın kontrol altına alınmasında etkilidir.
- Uygun İlaç Seçimi: Farklı etken maddelere sahip ve ruhsatlı fungisitler kullanılmalıdır. Her yıl aynı ilaçların kullanılması, mantarın direnç geliştirmesine neden olabileceğinden, ilaçların dönüşümlü olarak kullanılması tavsiye edilir.
- Uygulama Teknikleri: İlaçlamalar, günün serin ve rüzgarsız saatlerinde yapılmalı, üretici kayıt defterine işlenmeli ve teknik elemanlara danışılarak reçete ettirilmelidir.
Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
- İklim Takibi: Bölgenin nem ve sıcaklık değerleri sürekli takip edilmeli, yağışlı ve nemli dönemlerde hastalığın artma riski göz önünde bulundurularak önlemler artırılmalıdır.
- Düzenli Kontroller: Bahçeler düzenli olarak kontrol edilmeli, hastalığın erken belirtileri tespit edildiğinde hızlıca müdahale edilmelidir.
- Eğitim ve Bilinçlendirme: Üreticiler, hastalık ve mücadele yöntemleri konusunda bilinçlendirilmeli, gerekli eğitimler düzenlenmelidir.
Monilya hastalığı, meyve ağaçlarında ciddi zararlara yol açabilen ve ürün kayıplarına neden olabilen bir enfeksiyondur. Bu nedenle, üreticilerin hastalığın belirtileri, yayılma koşulları ve mücadele yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmaları büyük önem taşır.
