Deizm Nedir, Ne Değildir?
Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Hüseyin Taha Topaloğlu, Çorum’da düzenlenen “Deizm Nedir, Ne Değildir?” konulu konferansta, günümüz deizminin sorumluluk reddine dayandığını belirtti. Konferans, İmam Hatip Lisesi ve İlahiyat Fakültesi Kurma ve Koruma Vakfı (İMVA) tarafından organize edildi.
Deizm Batı'da Yükselişe geçti
Deizm, Batı’da Rönesans ve Reform döneminde ortaya çıkmıştır. İlk olarak İngiltere’de taraftar bulan deizm, daha sonra Kıta Avrupası ve Amerika’da kabul görmüştür. Dr. Topaloğlu, “Deizm, büyük kitlelerin inancı olmamakla beraber, daha çok bilim adamları, filozoflar ve siyasetçilerin Tanrı inancı olarak kabul edilebilir” dedi.
Deizmin Temel İlkeleri nelerdir?
Dr. Topaloğlu, deistlerin Allah’ı yalnızca ilk sebep olarak kabul ettiğini, evreni yaratan bir Tanrı’ya inandıklarını ancak bu yaratıcının evrene müdahale etmediğini savunduklarını belirtti. Deistlere göre, “İnsanın bilgi edinme kapasitesi kainatın var oluşu ve işleyişi ile alakalı hakikate erişebilecek noktadadır. İnsanoğlu, kendisine ve doğaya dair tecrübeler ışığında şu sonuca varmıştır ki evren mükemmel derecede düzenlidir; belirli kanunlar vardır ve bu kanunlar istisna kabul etmeyecek şekilde kainatta işler. Bu sebeple evren rasgele varlığa gelmemiştir; yani bir var edicisi bulunmaktadır. Bu varlığa Tanrı adı verilir. Deistlere göre Allah evreni bir defada yaratmıştır ve işleyişine karışmaz.”
“Deizmin ortaya çıkışına Hristiyanlığın inanışları ve politikaları sebep olmuştur. Fizik, biyoloji, astronomi ve kimya gibi doğa bilimlerindeki gelişmeler insanoğluna kilisenin öğretilerinin yanlışlığını göstermiştir.” - Dr. Hüseyin Taha Topaloğlu
Türkiye’deki Deizm Tartışmaları
Dr. Topaloğlu, Türkiye’de deizmin son 15 yıldır önemli bir tartışma konusu olduğunu belirtti. Özellikle imam-hatip lisesi öğrencilerinin dindarlıktan uzaklaştığı iddiasıyla ortaya çıkan tartışmalar, toplumda ve ilmi çevrelerde kabul görmüştür. Ancak Dr. Topaloğlu, günümüz sözde deistlerinin bireyselleşme arzusu, mevcut siyasi ortama tepki ve teknolojik gelişmelerin olumsuz sonuçlarına tepki olarak dini reddettiğini ifade etti.
Topaloğlu, “Günümüz dinden uzaklaşma ancak bir yaratıcının olduğunu kabul etme iddiasının ortaya çıkma sebeplerine baktığımızda, bu durumun deizm ile aynı şey olmadığını söylemek mümkündür. Günümüz sözde deistleri sorumluluğu reddetme sebebiyle dini reddetmektedirler. Hemen görülebileceği gibi deizm ve günümüz dindar olmama durumu arasında bir özdeşlikten söz edilemez. Sonuç olarak günümüz deizm tartışmalarının büyük oranda hatalı bir benzetmeden kaynaklandığı söylenebilir. Ancak ortada bir sorunun olduğu da göz ardı edilmemelidir. Bu soruna dair çözüm önerileri ise deizmi tartışmak ve onu çürütmeye çalışmak değil; günümüz sorunlarına çareler üretmektir” dedi.
Ödül Töreni de düzenlendi
Konferansın sonunda, Karaman'da düzenlenen "Genç Sada Kur'an-ı Kerim'i Güzel Okuma Yarışması" Türkiye finalinde ikinci olan Hafız Muhammed Emir Gökmen, İMVAK tarafından ödüllendirildi. Gökmen’e İMVAK Yönetim Kurulu üyesi Ali Ilıca tarafından tam altın hediye edildi.
Konferansa İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İsmail Bulut, İMVAK Başkanı Sait Kömürcü ve davetliler katıldı.
