Manisa’nın Demirci ilçesinde 200 yıllık halı dokuma geleneği fabrikaların da açılmasıyla birlikte adeta zamana direniyor. El dokuma halıcılığı ile fabrikalarda dokunan halıların bir arada ticaretinin yapıldığı ilçede, 6 milyon dolarlık ihracat geliri sağlanıyor. Ayasofya Camii’nin halılarının da Demirci’de dokunması ilçeye olan ilgiyi arttırırken, ilçeden 30 ülkeye halı ihracatı yapılıyor. Demirci'de 200 yıllık halı dokuma geleneği anneden kızlarına aktarılarak, halen yaşatılıyor. Daha önceleri ilçenin kadınları halıları evlerindeki tezgahlarda dokurken şimdilerde atölyelerde bir araya gelerek hem halı dokuma geleneğini yaşatıyor hem de aile bütçelerine katkı sağlıyor. Günde yaklaşık 6 bin düğüm atan ilçenin kadınları ellerinin nasırlarıyla para kazanmanın mutluluğunu yaşıyor. İlçe kadınları arasında halı dokumacılığı hem önemli bir meslek hem de bir geçim kaynağı olarak yaşatılmaya devam ediliyor. Yüzde 100 yün ipliklerle dokunan halıların neredeyse tamamı yurt dışına ihraç ediliyor. Yurt dışında önemli bir pazara sahip olan Demirci el dokuma halıları ilçe kadınlarının elinde adeta sanata dönüşüyor.
“Halı dokumak muhakkak ki sabır işi”
Anneden kızlarına aktarılan halı dokumacılığı gençlerin farklı mesleklere yönelmesi nedeniyle adeta zamana direniyor. İlçenin gençleri gerek okumak için gerekse de iş hayatı nedeniyle faklı yerlere göç etmesi sebebiyle artık neredeyse gelecek nesillere aktarılamıyor.
İlkokul çağlarından beri halı dokuduğunu söyleyen Nihal Yakar, "İlkokuldan çıktığımdan beri halı dokuyorum. Çocukluğumda öğrendiğim için bana göre kolay ve severek dokuyorum. Demirci’de pek iş sahası olmadığı için kazancından memnunum. Ben halı dokumayı annemden öğrendim. Evlerimizde anne kız olarak halı dokurduk. Yaklaşık 10 senedir toplu atölyelerde halı dokuyoruz. Böyle daha iyi oldu. Demirci halılarımız bize göre çok değerli. Ellerimiz nasır oluyor. Ellerimiz acımasın diye eldiven takıyoruz" dedi.
Hem ailelerine geçim sağladıklarını hem de mesleklerini icra ettiklerini söyleyen Cavidan Korkmaz ise, "İlkokuldan çıktıktan sonra halı dokumayı öğrendik. 10 yıldır da atölyelerde halı dokuyoruz. Bereket versin hem para kazanıyoruz hem de ailemize geçim sağlıyoruz. Günde 6 bin düğüm atıyoruz. Ellerimiz zamanla nasırlanıyor. Halı dokumak muhakkak ki sabır işi” diye konuştu.
Ömrünün halı dokumakla geçtiğini söyleyen Zeynep Demir ise, “Demirci’nin mesleği halı dokumacılığı. Okulumuzu bitirdikten sonra ömrümüz halı dokumakla geçti. Her işin bir zorluğu olduğu gibi bu işin de zorluğu var. Ama çalışmak çok güzel ve mesleğimizi seviyoruz. Halılarımız satılınca mutlu oluyoruz” ifadelerini kullandı.
“El halıcılığı artık bitme durumunda”
Dokuma atölyesi işletmecilerinden Bünyemin Keçeci ise ilçede el dokuma halıcılığının giderek yok olmaya başladığını söyledi. Keçeci, “El halıcılığı artık bitme durumunda. Şu anda dokuyucularımızın sayısı 40’ın altına düştü. Genelde hep ihtiyarlar halı dokuyor. Gençlerden halı dokumaya talep yok. Bunun sebebi de sigorta ve maaşlar düşük olduğu için geçlerden talep olmuyor. El halıcılığının ömrü 3-5 sene kaldı. Şu anda ufak tefek talepler oluyor. Bizim iç piyasaya arzımız yok. Genelde ihracata yönelik çalışıyoruz. Özellikle eskitme halı görünümünde Amerika’ya gidiyor. 10-15 sene önce yılda 500 bin metrekarelik halı çıkardı. Şimdilerde senelik 10 bin metrekarelik halı çıkıyor. Her sene daha da kayıp. Şu an bizim Demirci’de cami halıcılığı yapılıyor. Günde 6 bin düğüme 120 TL yevmiye veriliyor. Sezon başında da fiyatlar değişiyor. Burada yapılan halılar direkt olarak Amerika’ya gidiyor. Başka ülkelerden talep yok” diye konuştu.
Hedef, ilçeye 10 milyon dolarlık gelir sağlamak
İlçede el halısı dokumacılığının yanı sıra makine halıcılığı da büyük bir sektör haline geldi. Demirci’de dokunan yün makine halıları başta Ayasofya Cami olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki camileri ve otelleri süslüyor. Ayasofya Cami’nin halısının da Demirci’de dokunması sektörü hareketlendirdi. Dokuma tezgahlarında ve makinelerde dokunan halılar 30 ülkeye ihraç ediliyor ve yıllık 6 milyon civarından gelir sağlıyor. Sektör temsilcileri halı ihracatında 10 milyon dolar seviyesine çıkarmayı hedefliyor.
“Yüzde 100 katma değerle bir üretim”
Halı sektöründe oldukça başarılı bir ilçe olduklarını söyleyen Demirci Ticaret ve Sanayi Odası Meclis Başkanı İbrahim Akarsu, “Demirci’de cami halısı ve duvardan duvara halı son yıllarda oldukça başarı bir şekilde devam etmektedir. Dünyada birçok ülkeye Demirci’nin yüzde 100 yün halıları, ya da doğal malzemeyle üretilmiş halılarını dünyanın bütün camilerinde görmekteyiz. İlçemiz bu konuda oldukça başarılı. Halıda ülkeye en büyük katma değer üreten ilçelerden bir tanesiyiz. Kendi yünümüzü işleyip halı haline getirdikten sonra bütün dünyaya satıyoruz. Bence ilçemizin en büyük başarısı yüzde 100 katma değerle bir üretim yapmasıdır” dedi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Ayasofya Camii için seçtiği rengin sektöre yenilik getirdiğini söyleyen Akarsu, “Cami halısında özellikle Avrupa ve Amerika, son zamanlarda Uzak Doğu’ya da ihracat yapan arkadaşlarımız var. Pazar kovaladıkça arkadaşlarımız yeni pazarlar buluyorlar. İlçemizden ağırlıklı olarak Almanya, Fransa ve İngiltere’ye duvardan duvara ve cami halısı ihracatı yapılmaktadır. Cumhurbaşkanımızın seçmiş olduğu renkle birlikte cami sektörüne yeni bir renk girmiş oldu. Üretilen, kullanılan malzemenin niteliğine göre 25 dolar ile 65 dolar arasında çeşitli fiyatlandırmalar yapılıyor” diye konuştu.7
Yaklaşık 6 milyon dolarlık bir ihracat gelirlerinin bulunduğunu ancak bunu 10 milyon dolarlara çıkarmayı hedeflediklerini söyleyen Akarsu, “Son yıllarda ilçemizde kadınlarımızın özellikle makine halı sektöründe etkin olarak çalıştığını görmekteyiz. Biz de işletme olarak kadınlarımızla beraber yol almaktan çok mutluyuz. Yaklaşık 25-30 ülkeye ihracat yapılmakta. Önümüzdeki yıl 10 milyon dolar hedeflenmektedir. Son rakamlar ise 6 - 7 milyon dolara yaklaşıyor” dedi.
