Vergi Sistemi İlk Nerede ve Ne Zaman Kullanıldı?
Vergi sisteminin ilk temelleri, MÖ 3000’li yıllarda Antik Mısır’a dayanıyor. Evet, doğru okudunuz, Antik Mısır! Mısırlıların piramitler inşa etmek için iş gücü sağlamak amacıyla oluşturdukları bir tür “vergi” sistemi vardı. Ancak bu vergilerin sadece maddi değil, "fiziksel" olarak da alınması dikkat çekiciydi. Yani, insanlar vergi ödemek için sadece para vermiyor, aynı zamanda inşa edilen piramitlerin taşlarını taşıyorlardı. Hatta öyle ki, taşların ağırlığı kadar vergi veren var mıydı, kim bilir! O dönemin kralları, her ne kadar vergiye dair bir "sistem" kurmuş olsalar da, bu işler biraz daha zorlayıcıydı. Bugün piramitlere bakıp “Nasıl yapmışlar acaba?” diye düşünürken, o zamanlar halk taş taşımaktan ne düşünebilirdi ki?
İlk Vergiyi Kim Buldu? Bir Kral mı, Bir Bilge mi?
İlk vergi sistemini bulan kişi aslında tam olarak bilinmemektedir. Ancak bir şey kesin: Verginin babası, güç ve otoriteyi elinde tutanlardı. İslam'dan önce, Antik Mezopotamya'da Hammurabi Kanunları’na kadar bir dizi hükümdar, halktan vergi almak için farklı yöntemler geliştirmişti. MÖ 18. yüzyılda Mezopotamya'da, özellikle Babil'de Hammurabi, halktan toprak, iş gücü ya da tarımsal ürünler karşılığında vergi alıyordu. Yani, vergi denilince akla memurlar değil, toprağını işleyen köylüler gelirdi. Kral Hammurabi, vergi toplamanın yanı sıra, halka "Hakkını almanın" önemini de anlatıyordu. Kim bilir, belki de vergi ödeme konusunda günümüz modern hükümetlerinin ilham kaynağı olmuştur!
Vergi Nasıl Bulundu? Bir İhtiyaçtan mı, Yoksa Kendisinden mi?
Vergi gerçekten de bir ihtiyaçtan doğdu diyebiliriz. Antik toplumlar, savaşlar, devlet giderleri, kamu hizmetleri gibi bir dizi masrafları karşılayabilmek için halktan mal ve hizmet alıyorlardı. İlk başta, "Vergi" kelimesi, halktan alınan bir tür katkı olarak kabul ediliyordu. Ancak zamanla bu katkı, halkın ekonomik durumuna bakılmaksızın sistematik hale gelmeye başladı.
Vergi sistemini ilk defa karmaşık hale getiren, aslında Roma İmparatorluğu olmuştur. Roma'da, hem zenginlerden hem de fakirlerden belirli bir oranla vergi alınıyordu. Hatta o dönemde, vergi toplayıcıları, bazen bir "iyi polis-kötü polis" senaryosunun başrol oyuncuları gibi halkı denetler ve vergi toplarlardı. Roma İmparatorluğu’nda vergi ödeme zorunluluğu, sadece köleleri değil, imparatorun kendisini bile ilgilendiren bir mesele haline gelmişti. Tabii, o dönemde vergi ödeme, biraz daha yoğun, biraz daha “yol kesici” bir anlam taşıyordu. Memurlar, birinin evine girdiğinde vergi tahsil etmek için mutlaka bir tüy bırakırlardı!
Vergi Sisteminin Evrimi! Bugüne Nasıl Geldik?
İlk başlarda sadece mal ve hizmet olarak alınan vergiler, zamanla paraya dönüştü ve devletler, vergileri daha organize bir hale getirmeye başladılar. Orta Çağ’da, özellikle Avrupa'da, halktan alınan vergiler çoğunlukla arazi vergileri ve tımarlar yoluyla toplandı. Kralların, derebeylerinin ve feodal sistemin sahiplerinin toprakları vardı ve bu topraklar üzerinden vergi toplanıyordu.
Günümüze gelirken, vergi artık sadece mal ve hizmetle sınırlı kalmayıp, maaşlardan, gelirlerden, hatta lüks tüketime kadar geniş bir yelpazeye yayıldı. “Evet, bizde vergi de var ama neden bu kadar çok?” diyenleri de duyar gibiyiz. Çünkü artık her adımda vergi var! İnternetten alışveriş yaparken, restoranda yemek yerken, hatta kahve içerken bile gizli bir vergi ödemiş oluyoruz.
Vergi, tarih boyunca hep var oldu ve hep olacak. Ancak zamanla insanların kafasında karmaşık bir sisteme dönüşen bu olgu, bazen tuhaf bir hal alabiliyor. Birçok kişi, vergiye dair “Vermemek için her yolu denerim” yaklaşımını benimsemiş olsa da, unutmamalı ki bu sistemi kuranlar, toplumların ihtiyacı doğrultusunda gelişen bir çözüm üretmişti. Ama vergi toplamanın eski yöntemi, biraz dağınıktı ve halk gerçekten taşları taşıyarak vergi ödüyordu. Şimdi ise taşlar çok daha hafif ve memurlar daha çok sayıda, ama yine de ödediğimiz her kuruş vergi sonunda yerini buluyor.
ilk vergi kim tarafından bulundu sorusu aslında büyük bir tartışmaya açık. Ancak şunu biliyoruz ki, ilk vergi sistemi ihtiyacın bir sonucu olarak ortaya çıktı ve zamanla gelişerek, “Herkesin verdiği” bir hal aldı.
