Osmanlı'nın Bilge Şeyhülislamı: Ebussuud Efendi
Ebussuud Efendi, 30 Aralık 1491'de Çorum-İskilip'te doğdu. Tam adı Mehmed Ebussuud El-İmadi olan bu değerli alim, "Hoca Çelebi" olarak da bilinir.
Mutasavvıf Muhyiddin Mehmed'in oğlu ve anne tarafından Ali Kuşçu'nun torunu olan Ebussuud Efendi, ilmini öncelikle babasından, ardından Müeyyedzade Abdurrahman Efendi ve Karamanlı Seyyid Süleyman'dan aldı.
1516'da İnegöl İshakpaşa Medresesi'ne müderris olarak atanan Ebussuud Efendi, 1520'de bu görevden ayrıldı. Ardından Davud Paşa, Mahmud Paşa ve Gebze'de müderrislik yaptı. 1528'de İstanbul sahn-ı seman medreselerine atandı.
Kadı ve Kazaskerlik Yılları
1533'te Bursa ve ardından İstanbul Kadılığına getirilen Ebussuud Efendi, 1537'de Rumeli Kazaskeri oldu. 1545'te ise Şeyhülislamlığa yükseldi ve bu görevde hayatının sonuna kadar kaldı.
Kanuni Sultan Süleyman ve II. Selim dönemlerinde önemli roller üstlendi. Kara Boğdan, Estergon ve Budin seferlerinde padişahın yanında yer aldı ve Budin'in alınmasından sonra burada ilk cuma namazını kıldırdı.
Şeyhülislamlık ve Etkileri
Kıbrıs'ın fethi gibi olaylarda önemli rol oynayan Ebussuud Efendi, Osmanlı toprakları ve tüm İslam coğrafyasında büyük bir itibar kazandı.
Kanunnameler hazırlatan ve fetvalarıyla tanınan bu büyük alim, özellikle Batınilik akımına karşı koydu. 22 Ağustos 1574'te İstanbul'da vefat etti.
“Ebussuud Efendi, Osmanlının yükselme devrinde, yani Kanunî Sultan Süleyman ile İkinci Selim dönemlerinde Şeyhülislâmlık görevinde bulunmuştur.”
Eserleri ve Mirası
Türkçe, Farsça ve Arapça olmak üzere 20'den fazla eseri bulunan Ebussuud Efendi'nin en ünlü eseri, Arapça Kur'an tefsiri olan "İrşadü’l-Aklis-Selim İla Mezayü’l Kuran’il-Azim"dir.
Ayrıca "Şeyhülislam Ebussuud Efendi’nin Fetvaları" adlı eser de önemli kaynaklar arasında yer alır.
Osmanlı tarihinin bu önemli ismi, günümüzde de eserleri ve etkisiyle hatırlanmaktadır. Ebussuud Efendi'nin ilmi çalışmaları ve fetvaları, İslam dünyasında halen büyük bir saygıyla anılmaktadır.
