"Şuayb dedi ki: Bana sekiz yıl çalışmana karşılık şu iki kızımdan birini sana nikâhlamak istiyorum. Eğer on yıla tamamlarsan artık o kendinden; yoksa sana ağırlık vermek istemem. İnşallah beni iyi kimselerden bulacaksın." (Kasas suresi 27. ayet-i kerime)
HZ.MUSA VE HZ.ŞUAYB
Ayet-i kerimede 8 ve 10 sayıları geçmektedir. Biz bu ayet-i kerime’yi 10 sayısı başlığı altında inceleyeceğiz.
Ayet-i kerimedeki konuşma Hz. Şuayb ile Hz. Musa arasında geçmektedir.
Peygamber kayınbana Hz. Şuayb, peygamber damadı da Hz. Musa'dır.
Tek yumrukla adam öldü
Hz.Musa, Hz.Şuayb ile görüşmeden önce Mısır’da yaşıyordu. Henüz peygamber değildi. Hz.Musa, Mısır’da şehirde dolaşırken dövüşen iki adam görmüştü. Dövüşenlerden biri kendi milletinden, İsrailoğulları’ndan bir adamdı. Diğeri de Firavun’un kavminden bir Kıpti idi.
İsrailoğulları’ndan olan adam, kavga esnasında Hz.Musa’nın geldiğini görünce yardım istedi. Bu yardım çağrısı üzerine Hz.Musa kavgayı bitirmek ister. Kıpti’nin saldırıya devam etmesi üzerine yumruğuyla onu durdurmaya çalışır. Ancak Hz.Musa’nın attığı yumruk, adamın ölmesine sebep olur. Aslında Hz.Musa’nın düşmanı öldürmek gibi bir niyeti yoktur.
Bu konuda Kurtubî şöyle der: “Musa, öldürme isteği olmadan bunu yaptı. O sadece, onu uzaklaştırmak istiyordu. Yumruk, hassas yerine rastladı ve adam öldü.»
Bu olay üzerine Firavun meclisi, Hz.Musa hakkında ölüm hükmü verdi. Her yerde aranıyordu. Hakkındaki ölüm fermanını öğrenen Hz.Musa, Mısır’ı terk eder. Hz.Musa, yolculuğunun sonunda Medyen şehrine varır.
Mısır'dan Medyen'e hicret
Medyen, Filistin’de Akabe körfezinin kuzeyinde yer almaktadır. Medyen bölgesinin sınırları, Hicaz’la Suriye arasındadır. Medyen, Suriye’yi Yemen’e ve Mısır’ı İran körfezine bağlayan, iki işlek ticaret yolunun kavşak noktasında bulunuyordu.
Medyen, Hz. Şuayb’ın peygamber olarak gönderildiği bölgedir. Medyen ismi, Kuran-ı Kerim’de on yerde geçer.
Hz. Musa (a.s.) buraya yürüyerek Mısır’dan 8 günde ulaşır. Tarihi bilgilere göre; Medyen o günlerde Firavun’un imparatorluk sınırları dışında idi.
“Hz. Musa neden Medyen topraklarına doğru gitmeyi tercih etti?” sorusuna şu cevabı verebiliriz: İsrailoğulları ile Medyen halkı arasında akrabalık bağı vardı. İsrailoğulları’nın ataları Hz.Yakup ve Hz. İshak, Filistin ve Medyen’de yaşamışlardır.
Kadının çalışması konusu
Hz. Musa Medyen’e vardığında su başında koyunlarını sulamak için bekleyen iki kız gördü. Diğer çobanların varlığından hayvanlarını sulayamıyorlardı. İşte o iki kız; Hz.Şuayb’ın kızları Safûrâ ve Leyyâ idi.
Buradan anlıyoruz ki; kadın, evin geçiminden sorumlu olmasa da mecburiyet olunca evin geçimine katkıda bulunabilir.
Görüldüğü gibi kadın için iş hayatında birçok zorluk ve engel vardır. İş ortamındaki erkek zorbalığı ve tahakkümü, bu engellerin başında gelmektedir.
Hz.Musa o iki kıza yardımcı oldu. Durumdan haberdar olan Hz.Şuayb, Hz.Musa’yı evine davet etti. Hz.Musa, buluşup tanıştığı Hz.Şuayb’ın teklifini kabul ederek O’nun yanında çalışmaya başladı.
10 YIL HİZMET ve ÇOBANLIK
Hz.Musa, çobanlık işi başta olmak üzere birkaç işte 8 yıl çalışır. Hz. Musa’nın mucizeye dönüşen asasının, bu sırada Hz.Şuayb tarafından kendisine hediye edildiği rivayet edilmektedir. Hz.Şuayb, Hz.Musa’dan hizmetini 10 yıla tamamlamasını rica eder.
Hz. Musa çobanlık yaptı. Çobanlık yaparken yetişti, olgunlaştı. Peygamber Efendimiz de (s.a.v) peygamber olmadan önce çobanlık yapmıştır. Resulullah Efendimiz (s.a.v) bütün peygamberlerin çobanlık yaptığını haber vermiştir. Anlıyoruz ki bu çobanlık gibi sorumluluklar insanın yetişmesinde, olgunlaşmasında önemli bir yere sahip.
TASAVVUFTA 10 SAYISI
10 sayısı tasavvufta önemli bir yer tutar. Tasavvufi yorumda 10 sayısı kemal, olgunlaşma özelliğine sahiptir.
Yine bu yoruma göre; İnsan hayatında 10’ar yıllık devreler vardır. İnsan ömründeki her 10 yıl, farklı özellikler içerir. Her 10 yılda bir insan, farklı bir yapı ve imtihan içine girer.
İşte bu yoruma göre; Hz.Musa da Hz.Şuayb’ın yanında 10 yıllık bir eğitim ve olgunlaşma döneminden geçmiştir. Bu 10 yılın sonunda kendisine peygamberlik verilecektir.
EVLİLİK TEKLİFİ
Hz. Şuayb (a.s.), evlilik çağında bulunan kızlarından birini Hz.Musa ile evlendirmek ister. Ayet-i kerimedeki diyalog da bu sırada yaşanır. Şuayb (a.s.), kızıyla evlenmesini Hz. Musa’ya (a.s.) teklif etmiştir. Kurtubî bu ayetten hareketle der ki: “Bu âyet, kız velisinin, bir erkeğe, kızıyla evlenmesini teklif ettiğini ifade eder. Bu, uygulanagelen bir sünnettir.
Hz. Ömer (r.a) kızı Hafsa’yı, önce Hz.Ebubekir sonra da Hz. Osman ile evlendirmek istemiştir. Bu hayırlı iş için teklifte bulunmuştur.
Hz.Hatice de (r.a.) Rasulullah Efendimiz’e (s.a.v.) kendisiyle evlenmesini teklif etmişti. Demek ki kişi, hayırlı gördüğü bir adaya evlilik teklifinde bulunabilir. Bu teklifi bir veli aracılığı ile de yapabilir.
Hz.Musa, Hz.Şuayb’ın kızlarından, yaşı küçük olan Safura ile evlenir. Toplam hizmeti 10 sene olunca müsaade alıp ailesi ile ayrılır.
Hz.Musa (a.s.) on yıl boyunca hayvanların idaresinde kullandığı asayı, oradan ayrılıp giderken de beraberinde götürür. İşte o asa, Firavun ve sihirbazlarla mücadelesinde mucizeye dönüşen asadır. Hz.Şuayb, damadını ve kızını yolcu ederken, koyunlarının bir kısmını da hediye eder.
Sonrasında Tur-i Sina’da, Hz.Musa’ya peygamberlik verilir. Firavun’a giderek mücadele etmesi emredilir. Kasas suresi 20-40
HÜLASA: Bu kıssadan anlıyoruz ki; nikâh öncesi adayları tanımak ve güvenilir olup olmadıklarını görmek önemlidir. Günümüzdeki söz ve nişanlılık dönemi bu açıdan değerlendirilebilir. Hz.Musa, Hz.Şuayb’ın yanında 10 sene çalıştı. İnsanı tanımanın en güzel yollarından biri, onun iş hayatına bakmaktır.
İNSANI TANIMAK
Bir kimse, Hz. Ömer’in yanında başka birisinden övgüyle bahsetmişti. “Onu gerçekten tanıdığını mı düşünüyorsun?” diyen Hz.Ömer, adama üç soru sordu:
“1- Onunla bir yolculuk yaptın mı?
2- Onunla hiç alışverişte bulundun
mu?
3- Onunla hiç komşuluk ettin mi?” Hayır cevabını alan Hz. Ömer (r.a) dedi ki: “Allâh’a yemin ederim ki, sen onu tanımıyorsun!”
İnsanı tanımak için bir noktaya daha dikkat çekelim Can. İnsanın gerçek yüzü, kavga ve tartışmada ortaya çıkar. Düşmanın da öyle, dostun da…
Kaynak: Sayıların Tefsiri, Ayhan Talha Bayraktar, Ravza yayınları
