Tılsım, insanların hayatında yüzyıllardır önemli bir rol oynamış gizemli bir kavramdır. Farklı kültürlerdeki tılsım inançlarına göz atalım.
Esrarlı bir kuvvet taşıdığına, tabiatüstü gücü bulunduğuna, birtakım sırlar sakladığına inanılan şeye Tılsım denilir. Türkçede sihir, büyü, efsun kelimeleri aynı anlamda kullanılmaktadır.
Anadolu'da kadınların başlarına taktıkları metal süs eşyasına da tılsım denir. Baş süslemelerinde kullanılan tılsımın, kişiyi, nazar, iftira ve kötü ruhlardan koruduğuna inanılır.
Bulaşıcı hastalıkların tesirini önlemek ve insanlarla hayvanların kötülüklerinden korkmamak için de tılsım yapılır.
İnsanları koruduğuna veya uğur getirdiğine inanılan tabiat veya insan eseri olan nesnelerin tamamına tılsım denilir.
İnsanlar tılsımları bizzat kendileri üzerlerinde taşıyabilecekleri gibi, tesirli olması istenen arazi, dam çatısı, vb. yerlerde de saklayabilirler.
İnsan yapısı tılsımlar, daha çok hayvan veya eşyaların küçük modelleriyle, üzerinde dinî yazılar bulunan madalyonlar ve yazılı kâğıtlardan oluşmaktadır.
İnanışa göre tılsımların etkili olabilmesi, tabiattaki bazı güçlerle ilişki kurulmasına ve uğurlu bir zamanda dinî törenle yapılmasına bağlıdır. Bu noktada şeytan ve cinlerin tesiri de söz konusudur.
Tılsım: Doğaüstü Güçlerin İzinde
Eski Bâbil, Asur ve Persler'de tılsım bir teknik olarak uygulanmıştır. İslâm dışındaki bütün bâtıl ve muharref dinlerin tören ve âyinlerinde her zaman tılsımdan izler bulmak mümkündür.
Tılsımın Kökenleri
Tılsımın kökenleri Eski Mısır'a kadar uzanıyor. Ölümden sonra dirilmeyi sağladığına inanılan "Doğan Güneş" tılsımı, ilginç bir örnektir.
Papirüslerin incelenmesi Eski Mısır'da 75 kadar tılsımın mevcut olduğunu ortaya çıkarmıştır.
Hristiyanlık ve Tılsım
Hristiyanlık dünyasında da tılsımın çeşitli şekilleri kullanılmıştır. Ancak din adamlarının mücadelesine rağmen, tılsım inancı sihir ve büyü çeşitleri ile Batı'da da hâlâ etkili.
Yahudilik ve Tılsım
Yahudilikte tılsım kullanımı Hristiyanlık'tan daha yaygındır. Hahamlar tılsım hazırlamış ve gelenekler hâlâ sürüyor. Kabalacılar tılsıma büyük ilgi göstermektedir.
Lohusaya zarar verdiğine inanılan Lilit'ten korumak için doğum odasına tılsımlı eşyalar asılması, yahudi toplumlarında hâlâ yaygın bir gelenektir.
Türk Toplumları ve Tılsım
Türk toplumlarında tılsımın kökeni İslam öncesine kadar uzanırken, sonraki dönemlerde farklı kültürlerin etkisiyle sürdü.
Anadolu'da tılsım ve tılsıma benzer uygulamalar, Hristiyanlık, eski putperest dinler ve komşu kültürlerin tesiriyle âdetâ kurumlaşmış, büyücülükle içiçe yürümüştür.
Anadolu folklorunda tılsım genellikle büyünün etkisini sağlayan araçları ifade eder. Define vb. gizli şeyleri bulmak, kapalı yerleri açmak için ehlinin bildiği sözlere veya vasıtalara da tılsım denir.
Tılsımın Manî inancıyla da ilişkisi bulunmaktadır.
Tılsımın Psikolojik Etkisi
Tılsımın insanlar üzerindeki etkisi daha çok psikolojik bir bağa dayanır.
Tılsım ve İslam
Cahiliye dönemi Araplarında fal okları atmak, çeşitli anlamlara gelen taşlar dikmek, yıldızlara bakarak mana çıkarmak, birtakım kareler içinde harf veya rakamlar yazarak tılsım yapmak oldukça yaygın bir uygulama idi.
İslam tılsımı yasaklar ve bu inanca şiddetle karşı çıkar. İslam'a göre tılsım, Allah'tan gelen bilgilere dayanmaz.Kur'an-ı Kerîm, tılsım ve ona benzer faaliyetleri bâtıl ve şeytan işi saymıştır. (el-Âraf, 7/102)
Hz. Peygamber (s.a.v), yedi büyük günahtan birincisinin Allah'a şirk koşmak olduğunu açıklamış, ikincisi için de "sihir ve tılsımla ilgilenmektir" buyurmuştur.
Kur'an-ı Kerîm ve Hadis-i Şerif'ler, Allah'ın iradesi dışında hiç kimsenin kimseye fayda veya zarar vermeyeceğini vurgulamış, tılsım yapan kişide olağanüstü bir güç bulunduğuna inanmayı kesinlikle reddetmiştir (el-Mâide, 5/90; Tâhâ, 20/69)
İslâm tılsım yapılmasını da, tılsıma inanılmasını da yasaklamış, medet umarak onu meslek edinmeyi şiddetle reddetmiştir. Tılsımın mucize ve kerametle hiçbir alakası yoktur. Tılsım; müminin değil, kafir, müşrik, münafık ve fasıkların uygulamasıdır.
Mümin tedbir alır. Rahatsızlandığında tedavi olur, şifa arar. Temizlik ve bakımına dikkat eder. Sağlığını korur. Hastalıkta ve sağlıkta Allah'a sığınır. Tabiri caizse Müminin tılsımı dua, zikir ve Kuran-ı Kerim'dir. Maddi ve manevi tılsım için Fatiha, Ayetel Kürsi, Yasin, İhlas, Felak, Nas gibi Kuran-ı Kerim ayetlerinin okunması tavsiye edilmiştir.
Kaynak: Şamil Ansiklopedisi, Osman Cilacı
Hazırlayan: Ayhan Talha Bayraktar
