ASHAB-I KEHF HİKAYESİ
Ashab-ı Kehf'in hikâyesi, yüzyıllardır pek çok kültürde anlatılagelmiş bir efsane olarak, hem edebiyat hem de tarihin önemli bir parçası olmuştur. Bu yazıda, Kuran'da geçen bu önemli olayın detaylarını ve Ashab-ı Kehf'in sekizincisi olarak kabul edilen köpek Kıtmir'in hikâyesini ele alacağız.
Kehf Suresi'nin 22. ayetinde Ashab-ı Kehf'in sayıları üzerine çeşitli görüşler belirtilmiştir: "Onlar üç kişidir; dördüncüleri de köpekleridir", "Beş kişidir; altıncıları köpekleridir", "Yedi kişidir; sekizincisi köpekleridir". Ayet, bu sayılar üzerinde spekülasyon yapmanın gereksizliğine dikkat çekerek, gerçek sayıyı Allah'ın bildiğini vurgular. Ayette geçen 8 sayısı ise Ashab-ı Kehf'in köpeği Kıtmir'e işaret eder.
Ashab-ı Kehf, putperest bir toplumda Allah'ın varlığına ve birliğine inanarak, toplum tarafından dışlanmış ve ölüm cezası ile tehdit edilmişlerdi. Bu tehditlerden kurtulmak için göç edip bir mağaraya sığındılar. Yanlarında sadık köpekleri Kıtmir de vardı. Allah'ın bir mucizesi olarak, 309 yıl boyunca uyudular ve uyandıklarında bu süre sadece bir gün gibi gelmişti.
Hristiyan dünyasında da Ashab-ı Kehf'in hikâyesi yaygındır ve onların kendi memleketlerinde olduğuna dair iddialar vardır. Türkiye'de Efes, Tarsus ve Maraş'ta Ashab-ı Kehf'e ait olduğu düşünülen mağaralar bulunmaktadır. Filistin, Irak, İspanya, Cezayir, Mısır, Ürdün, Suriye, Afganistan ve Türkistan'da da benzer iddialar mevcuttur. Ancak, Kuran-ı Kerim mağaranın tam yerini belirtmemiştir, sadece kuzey-güney istikametinde olduğunu öğreniyoruz.
Ashab-ı Kehf'in sayıları ve isimleri de tartışma konusu olmuştur. Kimi kaynaklar üç kişi olduklarını, kimileri beş kişi olduklarını, kimileri ise yedi kişi olduklarını iddia eder ve bu sayılara köpeklerini de eklerler. En yaygın görüş, onların yedi kişi olduğudur ve sekizincileri köpek Kıtmir'dir. İslam kaynaklarına göre, Resulullah Efendimiz (sav) ve Hz. Ali (r.a.) Ashab-ı Kehf'in sayısını bilenlerdendir. Hz. Ali'nin (r.a.) bildirdiğine göre, Ashab-ı Kehf'in isimleri Yemliha, Mekselina, Meslina, Mernuş, Debernuş, Sazenuş ve çobanlarıdır. Köpeklerinin adı ise Kıtmir'dir.
Rivayetlere göre, Kıtmir, Mekselina'nın köpeğidir ve koyunlarını koruyan bir çoban köpeğidir. Ashab-ı Kehf mağarada uyurken Kıtmir de onların yanında yer almış ve Allah'ın mucizesi ile onlarla birlikte 309 yıl uyumuştur.
Kuran-ı Kerim, Kehf Suresi'nde onların uyku durumunu ve Kıtmir'in mağara girişindeki pozisyonunu tasvir eder: "Onlar uykuda iken, sen onları uyanık sanırdın. Biz onları sağa ve sola döndürüyorduk. Köpekleri de dirseklerini eşiğe uzatmıştı. Onları görsen için korkuyla dolar, geri dönüp kaçardın." (Kehf 18)
Tarihte, Kıtmir'in kim olduğu, hangi renkte olduğu ve kime ait olduğu gibi konular tartışılmıştır. Müfessirlerin çoğunluğuna göre, Kıtmir benekli bir av ya da çoban köpeğidir.
Ashab-ı Kehf'in hikâyesi, Allah yolunda gösterilen sabır ve mücadelenin bir sembolüdür. Kıtmir'in Cennet'e gittiği rivayet edilir ve Ashab-ı Kehf'in köpeği bile olmanın değer kazandırdığına inanılır. Bu olayda önemli olan, Allah'ın kudretini ve mucizesini anlamak ve ibret almaktır.
Ayhan Talha Bayraktar'ın Ravza Yayınlarından çıkan Sayıların tefsiri isimli kitaptan ilgili bölümü paylaşıyoruz:
ASHAB-I KEHF’İN SEKİZİNCİSİ KİM?
Kuran-ı Kerim'de Ashab-ı Kehf hakkında şöyle buyrulmaktadır: "(İnsanların kimi:) «Onlar üç kişidir; dördüncüleri de köpekleridir» diyecekler; yine: «Beş kişidir; altıncıları köpekleridir» diyecekler. (Bunlar) bilinmeyen hakkında tahmin yürütmektir. (Kimileri de:) «Onlar yedi kişidir; sekizincisi köpekleridir» derler. De ki: Onların sayılarını Rabbim daha iyi bilir. Onlar hakkında bilgisi olan çok
azdır. Öyle ise Ashâb-ı Kehf hakkında, delillerin açık olması haricinde bir münakaşaya girişme ve onlar hakkında (ileri geri konuşan) kimselerin hiçbirinden malumat isteme. (Kehf 22)
ASHAB-I KEHF: MAĞARA ARKADAŞLARI, YEDİ UYURLAR
Bu ayet-i kerime’de 3,4,5,6,7 ve 8 sayıları geçiyor. Biz bu başlık altında 8 sayısı üzerinde duracağız. 8 sayısı Ashab-ı Kehfi’n köpeği Kıtmir ile ilgilidir.
Ashab-ı Kehf konusunu, Sayıların Tefsiri isimli kitabımızda “Mağarada 309 yıl kalanlar” başlığı altında da işledik.
Ashab-ı Kehf’in hikâyesi, asırlardır tüm dünyada anlatılagelmiştir. Ashabı-Kehf, edebiyat ve tarih eserlerinde de “Yedi uyuyanlar” diye geçmektedir. Onlar, putperest bir toplumda yaşıyorlardı. Allah’ın varlığına ve birliğine inandıkları için toplumlarında dışlanmışlardı. Putperestliğe karşı çıkıp tevhit inancını savundukları için ölüm cezası ile tehdit edilmişlerdi.
Tehdit ve saldırılardan kurtulmak için hicreti tercih ettiler. Yaşadıkları şehirden göçedip giderken bir mağaraya sığındılar. Yanlarında bir köpek de vardı. Gece olunca uyudular. Allah’ın bir mucizesi olarak 309 sene sonra uyandılar.
ASHAB-I KEHF MAĞARASI NEREDE?
Hristiyanlar, Ashâb-ı Kehf’in kendi memleketlerinde olduğunu iddia ederler. Bizim ülkemizde de Efes, Tarsus ve Maraş’ta Ashab-ı Kehf’e ait olduğu söylenen mağaralar vardır.
Ashab-ı Kehf mağarasının; Filistin’in güneyinde Akabe’de bir vadide olduğu söylendiği gibi, Irak’ın kuzeyinde Musul’da Ninova yakınlarında olduğu da söylenmiştir.
İspanya, Cezair, Mısır, Ürdün, Suriye, Afganistan ve Türkistan’da da, Ashâb-ı Kehf’e ait olduğu iddia edilen mağaralar vardır. Kur’an-ı Kerim mağaranın yerini bildirmemiştir. Ancak Kuran-ı Kerim’den mağaranın konumunun kuzey-güney istikametinde olduğunu öğrenebiliyoruz.
Dünyanın farklı kültürlerinde Ashab-ı Kehf’le ilgili birçok iddia vardır. Ashab’ı Kehf’in Hz.İsa’dan önce yaşadıklarını iddia edenler olduğu gibi Hz.İsa’dan sonra da yaşadıklarını söyleyenler olmuştur.
ASHAB-I KEHF’İN SAYILARI VE İSİMLERİ
Ashab-ı Kehf’in sayıları da tartışma konusu olmuştur. Kimi üç kişi olduklarını, kimi beş kişi olduklarını, kimi yedi kişi olduklarını iddia etmişler ve bu sayılara köpeklerini de eklemişlerdir.
Bu iddialar ayet-i kerimeye konu olmuştur: “Onlar yedi kişiydi. Sekizincisi de köpek idi.” derler. De ki: “Onların gerçek sayısını Allah daha iyi bilir. Onların sayısını çok az insan bilir.” Kehf suresi 22
Allah(c.c.), ilim dışı, bilmeden konuşanların iddialarını; “Gayba yani bilinmeyene taş atmak” olarak ifade etmiştir.
Şüphesiz Onlar hakkında en sağlam bilgiye Resulullah Efendimiz (sav) sahip olmuş ve ashabına da bilgi vermiştir.
Resulullah Efendimiz’den (sav) aldığı ilimle, onların sayısını bilenlerden biri Hz. Ali’dir. (r.a.) Bu konuda Hz.Ali’nin şöyle dediği rivayet edilmiştir: “Onlar yedi kişiydiler. İsimleri şöyle idi: Yemlihâ, Mekselinâ, Meslesînâ-ki bu üçü kralın sağ tarafında olanlardı. Kralın solunda olanlar ise, Mernos, Debernos ve Sadenos idi. Kral mühim işlerde bu altı kişi ile istişare ederdi. Yedincileri ise, bunlar krallarından kaçtıklarında kendilerine katılan o çobandı. Köpeklerinin adı ise Kıtmîr idi.”
Taberî’nin naklettiğine göre, Ashab-ı Kehf isimleri şöyledir: En büyükleri ve onlar adına konuşan kişi olan Mekselmînâ, Mahseymilînînâ, Yemliha Martûs, Keşentûş, Deynamûs, Yetûnus ve Birûnus.”
KITMİR
Rivayete göre; köpek, Mekselmînâ’ya ait idi. En yaşlıları oydu ve koyunları bulunan birisi idi. Uyandıktan sonra aralarından şehre para vererek gönderdikleri kişi de Yemliha’dır.
İbn Abbas der ki: “İşte ben o az kişilerdenim. Onlar yedi kişiydi. Allah onları yediye kadar saydı.”
Ayet-i kerimede Allah (c.c.) son görüşe yer verdikten sonra, bu görüşü herhangi bir şekilde tenkit etmiyor. Buradan son görüşün tasdik edildiği sonucuna varılmıştır.
Son görüş şöyledir: “Onlar yedi kişiydi. Sekizincisi de köpek idi.” Kehf suresi 22
Ashab-ı Kehfle birlikte bir köpeğin de bulunduğu Kehf Suresinde mealen şöyle geçer:
“Onlar uykuda iken, sen onları uyanık sanırdın. Biz onları sağa ve sola döndürüyorduk. Köpekleri de dirseklerini eşiğe uzatmıştı. Onları görsen için korkuyla dolar, geri dönüp kaçardın.” Kehf suresi 18
Tarihte; “Peki bu köpeğin adı ne idi? Köpek ne renkte idi? Bu köpek kime aitti?” gibi birçok tartışma yaşanmıştır. Biz bu köpeğin adının Kıtmir olduğunu biliyoruz. Müfessirlerin çoğunluğunun görüşüne göre bu köpek, içlerinden birisine ait, benekli bir av veya çoban köpeği idi.
HÜLASA: Bu konuda gereksiz tartışmalara girmenin bir anlamı yoktur. Allah (c.c.) Kuran-ı Kerim’de Ashab-ı Kehf hakkında bilgi verirken; yer ve tarih bildirmiyor. Sayıları konusunda da kesin ve açık bir bilgi vermiyor.
Burada asıl mesele Ashab-ı Kehf’in sayısı değil, onların Allah yolunda gösterdikleri sabır ve mücadeledir. Bu olayda, Allah’ın gözler önüne serdiği kudret, mucize ve yardımına dikkat çekip ibret almak gerekiyor. Onlar 309 sene uyudular.
309 sene sonra sanki bir gün uyumuş gibi uyandılar. Ölüm ve dirilişe misal oldular.
Kıtmir bir köpekti... Ashab-ı kehf’in köpeği... Ama Cennet’e gitti... Ashab-ı Kehf’in köpeği bile olmak değer kazanmak için yetiyor.
Kim olduğun kadar kimlerle olduğunda önemli Can!
Hiç olmazsa Allah yolunda bir Kıtmir olasın.
ATB
