Nezir Dürüst Kimdir?
İnegöl'de doğan ve yaşamının büyük bir kısmını burada geçiren Nezir Dürüst, 1 Temmuz 1890'da dünyaya geldi.
Genç yaşlarında Çanakkale Savaşı'na katılan Dürüst, dört yıl süren savaşlarda yer aldı ve ardından Kurtuluş Savaşı'nın zorlu günlerine direnç gösterdi.
İnegöl Kuva-yı Milliye Teşkilatı'nın kurucuları arasında yer alan Nezir Dürüst, Yunan işgali sırasında yaşadığı zorluklarla bilinir.
Hafız Abdullah ve Erzurumlu Salih Hoca önderliğinde Hasan Tahsin Sunguroğlu, Ali Fahri Özkan, Mecit Altan, Şevket Konuk, Nusret Efendi, Vahit Akarsu, Osman Nuri Şişko, Hüseyin, Bulgar Sadık, Deli Yusuf’tan oluşan İnegöl Kuva-yı Milliye Teşkilatının kurucuları arasında yer aldı.
İnegöl'ün İşgali ve Nezir Dürüst'ün Tutuklanması
10 Temmuz 1921'de İnegöl üçüncü kez Yunan işgali altına girdiğinde, Nezir Dürüst ve yedi arkadaşı tutuklanarak Yunanistan'ın Selanik kentine götürüldü.
Beyaz Kule Hapishanesi'nde kaderine terk edilen bu kahramanlar, 09 Eylül 1922 İzmir'in kurtuluşu sonrasında gerçekleştirilen esir değişimiyle anavatanlarına geri dönebildiler.
Bu olaylar, Nezir Dürüst'ün vatanseverliğinin ve dayanıklılığının simgeleri haline geldi.
İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası Başkanlığı
Nezir Dürüst, savaş yıllarının ardından İnegöl'e hizmet etmeye devam etti ve 1931-1934 yılları arasında İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası'nın Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini üstlendi.
Bezzazlık mesleğinin de öncülerinden olan Dürüst, esnaflık ve ticaret konularında sonraki nesillere değerli bilgiler aktardı.
Anılarla Nezir Dürüst
Çanakkale Cephesinde savaşan ve İstiklâl Savaşı Gazisi Nezir Efendi'nin (NEZİR DÜRÜST) evi.
_ " 2.Cihan Harbi sonrası 1947 yılında babamın vefatı ile sarsılmıştık ,ağabeyim Hüseyin 16 yaşında evimizin adeta direği olmuştu ama kader babamın vefatından 19 gün sonra ağabeyim vefatı ile 11 yaşında evimizin ekmek parasını kazanması gereken aile babası durumu ile yüzleşmiştim.
Savaş sonrası fakirlik ,yokluk ile beraber bir de hem babamı hem de ağabeyimi kaybetmek yoklukların en büyüğü idi.Annem beni elimden tuttuğu gibi fotoğrafta görülen evin sahibi Nezir Efendi'nin manifaturacı dükkanına götürmüş orada çalışmamı istemiş Nezir Efendi 'de kabul etmişti.
Artık çarşılı olmuştum.Haftalığımı alır almaz evde bekleyen annem ,ninem ve kardeşlerimin ihtiyacına yettirmeye çalışıyordum.Şunu söylemeden geçemeyeceğim ,maaşımın az ve ya çok olması önemli değildi çünkü Nezir Efendi'nin yanında çalışmak onun verdiği terbiyeyi,bilgiyi ,kültürü edinmek paradan çok daha kıymetli idi.Diyebilirim ki Nezir Efendi'nin yanında çalışmak 10 Üniversite bitirmeye bedeldi ve bu kazanımlarım bana kendi iş hayatım boyunca yol gösterici olmuş başarılı bir iş insanı olmamı sağlamıştır.
1949 yılı idi Nezir Efendi'nin iş yerinde bir hareketlenme vardı öğrendim ki akşam namazından sonra işte bu fotoğraftaki evde ziyafet var dendi .Çok sevinmiştim kendi kendime et ziyafeti var diye hayal kuruyordum .Çünkü yokluk sadece bizim evimizde değil insanımızın çoğunluğunda vardı.
Ziyafetin nedeni Nezir Efendi'nin Çanakkale Cephesinde savaşırken Şehit düşmüş ,Gazi olmuş arkadaşlarının ve tüm askerlerimizin ruhuna mevlid okutacak olmasıymış.Akşam ziyafeti için erkekler ve kadınlar ayrı ayrı odalarda toplanmışlardı.Yaşım küçük olduğu için iki tarafa da ben hizmet edecektim.Nihayet mevlid okunmaya başlamış ve sonrası dualar edilmişti.Mutfağa ikramları almaya gittiğimde et yemeğini arıyordum.
Ev sahibesi Hacı teyzemiz Nizami al bunları misafirlere dağıt evladım dediğinde bir de ne göreyim Buğday haşlaması ve hoşaf başka bir şey yoktu .Çocukluk işte zengin bir insan olan Nezir Efendi misafirlerine buğday haşlaması ile hoşaf ikram ediyor diye düşünmüştüm.
Fakat öğrendim ki Nezir Efendi'nin Çanakkale Cephesinde askerin karavanasında ki öğünleri olduğunu ve o günleri yad etmek unutmamak adına her yıl bu ikramı tekrarladığını ..Fotoğraftaki evin bende bunun gibi anıları çok fazladır.Nezir Efendi'yi ve tüm Şehitlerimizi ,Gazi olmuş ahirete göçen kahramanlarımızı rahmetle anıyorum."
*** Anı söylemi :Nizami ERİM
*** Yazım anlatımı: Demir İNCEBAY
İNEGÖL KENT MÜZESİ'NDEN: İNEGÖL'ÜN UNUTULMAZLARI..
İnegöl Kuva-yı Milliye Teşkilatının kurucuları arasında yer alan, işgal döneminde Yunanlılar tarafından Selanik’e sürgüne gönderilen, canından çok sevdiği İnegöl’ün kurtuluşa ermesi için elinden geleni yapan, daha sonraki yıllarda İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası Başkanlığı görevini yürüten, Bezzaz olarak esnaflıkta herkese önderlikte bulunan İnegöl’ün unutulmaz ismi Nezir DÜRÜST’ü rahmet ve minnetle anıyoruz.
#inegolkentmuzesi #inegolkultursanat
✔ İnegölümüzün Ahi Evran 'ı !
Hayatı ile ilgili hakkında ciltlerce kitap yazılması gerektiğinin yanında Heykeli dikilesi değer taşıyan bir isim.İnsanlığı ,esnaflığı nesilden nesile kulaktan kulağa aktarılarak günümüze kadar ulaşan geçmiş değerlerimizden Nezir Efendi (DÜRÜST)Doğum: 1890 - Vefat : 25 Ramazan=2 MART 1962 Akşam namazında Burhaniye Camiinde vefat etmiştir.1.Cihan Harbinde Çanakkale Cephesin'de savaşmıştır.
Cephe'nin kapanmasıyla memleketi İnegöl 'e dönmüştür.Yunan işgal güçlerine karşı Kuvayi Milliye saflarında yer alarak İnegöl 'de direniş hareketinin kuruculari arasında yer almıştır.Nezir Efendi'nin yardımsever,soy ismi gibi dürüst ,tevazu sahibi bir insan ,iyi bir esnaf olduğu günümüze kadar aktarılmıştır.
Kendisinin yanında 1950'li yıllarda 10 yıla yakın çalışmış olan Nizami Erim amcamız şöyle demektedir"Nezir Efendi'nin yanında çalışmak 10 tane Üniversite'ye bedeldir."Şimdi sizlere Nizami amcamızın yaşadığı bir olayı kendi söyleminden aktarıyorum._"1950'li yıllar fakirlik var ,yokluk var.
Alışverişler de tütün'e vade ,harman'a vade oluyor.Bu nedenle her esnafın veresiye defteri mevcut .Genelde bu deftere kara kaplı defter denilmekte fakat Nezir Efendi'de de olan bu defter kendisince renk değiştirip beyaz kaplı defter olmuştu adeta.
Sebebine gelecek olursak,bir sabah Nezir Efendi beyaz kaplı defterini açtı inceledi ve -"Nizami evladım Ahmet Efendi borcunu ödeyememis git benim çağırdığımı söyle beraber gelin "dedi.Bende "Hemen gidiyorum Nezir Efendi "diyerek yola çıktım.Ahmet Efendi'nin yanına giderek kulağına usulca Nezir Efendi'nin kendisini beklediğini söyledim.Ahmet Efendi hemen ayağa kalkarak üstüne başına çeki düzen verdi hadi gidelim evlat dedi.
Uzun Sokak girişinde ki Manifaturacı dükkanımıza geldiğimizde Ahmet Efendi selam verdikten sonra Nezir Efendi'ye borcuna dair bir şeyler söylemek istedi ise de Nezir Efendi onun mahçup olmasına izin vermedi bana seslenerek "Nizami bize iki çay söyle "Çaylar geldi ,Ahmet Efendi ısrarla borcunu ödeyemedığini ifade etmek istiyorsa da Nezir Efendi 'de onun bu sıkıntısını örtbas etmek istiyorcasına sohbetin konusunu değiştiriyordu.Çaylar içildi ve sohbetin devamında Nezir Efendi önceden hazırlamış olduğu zarfı çekmecesinden alarak Ahmet Efendi 'ye verirken bu benim bu sene ki Zekâtım kabul ediver dedi.
Ahmet Efendi zarfı alarak cebine koydu.Bende bu arada adeta bir insanlık örneğinin şahidi oluyordum.Aradan biraz zaman geçmişti tabiki bu arada Nezir Efendi alacağından kesinlikle bahsetmiyor karşısında ki insanın mahçup duruma düşmesini istemiyordu.
Sohbet devam ederken Ahmet Efendi az önce almış olduğu zekatını zarftan çıkararak Nezir Efendi'ye benim ne kadar borcum kaldı diye sordu .Nezir Efendi beyaz kaplı defterini açtı isimlere baktı ve" 25 kuruş borcunuz var Ahmet Efendi "dedi.Ahmet Efendi zarfın içinden çıkardığı paralardan bir kısmını ayırarak 25 kuruş Nezir Efendi'ye uzattı.Nezir Efendi kalemi eline alarak borç ödenmiştir notunu yazdı ve Ahmet Efendi'ye teşekkür etti."
Nezir Efendi'nin bunun gibi bir çok günümüze örnek teşkil edecek anıları mevcut. Kendisine Allah'tan rahmet dilerim.Ruhu şad mekanı cennet olsun.
*** Anı söylemi :Nizami ERİM.
Yazım anlatımı :Demir İNCEBAY
Nezir Dürüst ile ilgili hatıralar
1940'lı ,1950'li ve 1960 'lı yılların İnegöl 'ünü tarihi ,sosyal ,kültürel yapısıyla o günlere tanık olan ve kendisinin deyimiyle _ "Ben Nezir Efendi'nin (DÜRÜST ) yanında uzun yıllar çalıştım ve onun yanında çalışmak 10 Üniversite ye bedeldir "diyen ve geçmişteki İnegöl 'ü anlatırken büyük keyif alacağınız İnegöl Beyefendisi değerli büyüğüm Nizami ERİM amcamız ilie bugün birlikteydik .
Bu güzel günde bizlerle olan değerli büyüklerim Erol ÖZEN amcamız ,Özkan GÜRİŞ ,Nihat MEMİŞ,Cemil USTAER ve Feridun MERİÇ amcamız ile geçmişten günümüze. .Kendilerine sağlıklı ömürler dilerim.
Zeyno Filmi Nezir Efendinin tarihi evinde çekilmişti
Çirkin Kralı aramızdan ayrılışının 37.yılında saygı ve sevgiyle anıyorum.
Yılmaz Güney ile ilgili de iki anım var.
Birinci anım İnegöl’de çekilen Zeyno filmi sırasında yaşandı. Zeyno filminin bazı sahneleri oturduğumuz sokağın girişindeki(Nezir Efendi-Dürüst) tarihi evde çekilmişti.
Film çekileceği sokakta ve mahallede haber birden yayılıverdi. Ekip eve gelmeden oraya toplanmıştık. Ekip geldi. Hülya Koçyiğit, kardeşi Feryal Koçyiğit’le eve girdiler. Evin girişindeki geniş holde L biçimindeki sedirin sokağa bakan kısmına oturdular. Mahallenin ağabeyleri-ablalarıyla birlikte biz çocuklar da tam karşılarına dizilmiştik.
Sonra Yılmaz Güney’de (Amerikan marka, beyaz eski kuyruklu) otomobiliyle geldi. O da sedirin diğer bölümüne bahçeye bakan kısmına oturmuştu. Sigarasını çıkarıp yaktı, hiç konuşmadan o meşhur sert bakışıyla ortalığı süzüyordu.
Hülya Koçyiğit bizlerle konuşuyordu. Bir ara bizlere: ‘’Hangi filmleri daha çok seviyorsunuz? Türk mü yabancı mı? ‘’ diye sordu. İlk önce büyük ablalar-ağabeyler ardından da bizler hep bir ağızdan bağırdık: “Yabancı filmleri !!!”
Yılmaz Güney birden durdu, çok sinirlenmişti, elindeki sigarayı kül tablasında adeta ezerek söndürdü ve hızla kalktı yerinden. Kapıdan hiç kimseye bir şey söylemeden fırladı çıktı. Bahçe kapısına giderken ben de çıkmıştım peşinden.
Sokakta duran otomobiline bindi, çalıştırdı ve son hızla yerinden kalkan otomobilin lastikleri betonda iz bırakıp,gürültüyle uzaklaştı. Belli ki o yanıtımız O’nu çok öfkelendirmişti. Sosyal, toplumsal filmlere yönelme kararı belki de o dönemden sonra daha da gelişti. İlerki yıllarda siyasi filmlerini izlerken aklıma hep o an geldi…
2.anım: 1974 Ekim ayının başlarıydı.Adana'daki olayın ardından tutuklanmıştı.Ankara'dan Bursa'ya dönüyordum annem ile.Otobüs garajdan yeni kalkmış,Ankara dışına çıkmak üzereydik.19 haberleri başladı radyoda.
Yılmaz Güney'in Adana'dan Ankara'ya nakledildiğini söylüyordu ki arkamızda oturan 2 asker''Bak bak bizden bahsediyor''deyince hemen yanlarına gittim.Adana'dan cezaevi aracıyla gelmişler,yanlarındaki başka bir mahkumu Çanakkale'ye götürüyorlardı.
Yol boyunca Yılmaz Güney'le sohbet etmişler,adeta hepsi büyülenmişler.O'ndan övgüyle bahsediyorlardı.Hatta bir ara ''Seni bırakalım yolda,istediğin yere git''tarzında teklifte bulunduklarını,ama Yılmaz Güney'in bunu kabul etmediğini de söylediler.Bu ne kadar doğru bilmiyorum,onların söylemesiydi.O'nu anlata anlata bitirememişlerdi.
Mehmet Şakir Ünlü
