1923 yılı Türkiye’sinde, futbolun başındaki kurum TİCİ (Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı)’dir. “3 Ağustos 1909 tarihli Cemiyetler Kanunu çerçevesinde, aynı yasaya bağlı spor kulüplerinin bir araya gelmesiyle 22 Mayıs 1922 tarihinde kuruldu.”
“Sportif aktivite geleneğinin terkedilmiş olması ve süregelen savaşlar nedeniyle, fiziksel ve ruhsal olarak çökmüş bir nesil devralan TİCİ, özellikle gençliğin fiziksel ve ruhsal gelişimi için okul dışı spor çalışmaları olarak kulüpleşmeyi ve lig organizasyonlarını ülke genelinde yaygınlaştırmaya çalışmıştır.”
“İstanbul dışına çıkarak taşrada da idman mıntıkaları oluşturmak amacı da güden örgütün Bursa’daki yansıması ise İnegöl İdmanyurdu’nun kurulmasıyla oldu. İnegöl İdmanyurdu 1923 yılında Hüsnü Güven başkanlığında yeşil-kırmızı renklerle kuruldu.
İlk yönetim kurulu üyeleri Vehbi Günel, Ragıp Güven, Raşit Yüksel, Hakkı Duru, Salih ve Mehmet Peşteli, Kamil Okçu, Veli Kavasoğlu, Yusuf Duymaz, Rauf, Ziver ve İbrahim Beylerden oluşmuştu.”
“Vaktile Türkocağı himayesinde bir de İdmangücü vardı. Zamanında oldukça faaliyet gösterdi. İki kulüp arasında samimi ve sık müsabakalar yapılıyordu. Ocağın Halkevi haline gelmesinden sonra himayesiz kaldı. Bir müddet faaliyet göstermedi. Eski üyelerden bir kısmının teşebbüsü ile Yenidoğan Spor Kulübü namile yeni teşekkül meydana getirdiler.”
Yenidoğan Spor Kulübü 4 Öcak 1936 tarihinde, Sarı-Lacivert renklerde, Sabri Demircioğlu (Başkan), İhsan Ünal, Hamdi Lökçetin, Hasan Koyuncu, Talat Ekimci, İbrahim Emen, Süleyman Acar, Abdi Şenses, Ahmet Bayraktar, Ahmet Dikmen tarafından kurulmuştur.
1923’de kurulan İdmanyurdu ve 1936’da kurulan Yenidoğan Spor Kulüplerinin kurucularının tamamına yakını Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşının sıkıntılarını yaşamış, yıllarca cephe cephe dolaşmış gazilerdir. Öyle olunca TİCİ’nin fonksiyonlarını anlama ve hayata geçirme konusunda ilçede sıkıntı yaşanmamıştır.
İdmanyurdu ve Doğanspor Kulüpleri kurucularının, Cumhuriyeti kuran düşünceye uygun hareket ve hizmet etmeyi çok istedikleri, kulüplerin oluşumu sonrası faaliyetlerinden de anlaşılacaktır.
5 Aralık 1934’te Kadınlara Seçme ve Seçilme Hakkı verilmesinin bir yansıması olarak Vahide Birkey adlı öğretmen Öcak 1935 tarihli kongrede ilçemiz İdmanyurdu Kulübü Başkanlığına getirildi. Bu, ülkede bir bayanın ilk defa bir spor kulübü başkanı olmasıydı.
İdmanyurdu ve Yenidoğan Takımları, birbirleri ile maçlar yaparak ya da Bursa merkez ve ilçe takımlarına misafir olup, misafir ederek maç yapma ihtiyaçlarını giderirlerdi. Anılan dönemde kulüpler futbol dışında atletizm, güreş, bisiklet, atıcılık, kayak gibi kollarda da faaliyet göstermişlerdir.
Konu hakkında, İdmanyurdu Kulübü Kurucu Başkanı Vehbi Günel’in oğlu ve İdmanyurdu Kulübü eski futbolcularından 1933 doğumlu Reşat Günel, “Kavaklaraltı Parkı’nın bulunduğu bölgedeki eğimli alanda, Halkevleri tarafından kulübe gönderilen kayak malzemeleri ile kayak yaptıklarını, kayak malzemelerini de ilçede ilk kendisinin kullandığını” belirtmiştir.
“İdmanyurdu Kulübü 1939 yılında Bursa şampiyonluğunu kazandı.”9 Sporun bir araç olarak değişik alanlardaki beklentilere cevap verebilme gücünü İnegöl insanı bir fırsat olarak değerlendirmiş ve ilçenin Bursa hatta ülke nezdindeki tanınmışlığına katkı sağlamışlardır.
20.10.1940 tarihli nüfus sayımında İnegöl ilçe merkezi nüfusu 13.740’tır. 1942 yılında “İdmanyurdu 360, Doğanspor 280 üyeye sahip. İdmanyurdu; Futbolda 42, Güreşte 16, Atlette 13, Bisiklette 18, Doğanspor; Futbolda 30, Atlette 20, Bisiklette 10 sporcuya sahiptir. Şehirdeki gençlerin % 7’si top oynar. Koşu merakı futbol kadar değildir.
Güreş merakı şehir ve köy gençleri arasında çoktur. Alaturka ve Alafranga Güreş de yapılır. “Spor Sahaları ve spor kulüpleri gençleri sokakların ve kahvehanelerin tehlikeli ve sağlıksız ortamından uzak tuttuğuna inanılan kutsal yerlerdi.” Bu görüşü, ilçede o dönemde kurulan takımların yönetici, sporcu ve seyircilerinin gereği gibi içselleştirdiklerini görüyoruz.
1947 yılında ilçe, üçüncü spor kulübü Demirspor’a kavuştu. Siyah-Beyaz renkleri sembol edinmiş Demirspor “1947 yılında Sivri Ahmet tarafından evinin altındaki kahvede kuruldu. Kulübü arabacı ve demirciler (esnaflar) kurduğundan Demirspor adı verildi”13 Kurucular: “Şükrü Gençal, Nazmi Demiralp, Muhittin Demirsoy, İbrahim Özçömlekçi, Şükrü Aykul, Hüseyin Işılkan, İbrahim Kurulmaz’dır.
TURHAN ŞAHİN
