Seçilmişlik veya seçkinlik kavramı, tarih boyunca birçok din ve kültürde önemli bir yer tutmuş, bazı kişi veya grupların diğerlerinden üstün olduğu inancını beraberinde getirmiştir.
İslam'da bu kavramın yeri ve anlamı ise çok farklıdır. İslam’a göre, Hz. Peygamber’den (s.a.s.) sonra herhangi bir kişi veya grubun Allah tarafından özel olarak seçildiği veya görevlendirildiği düşüncesi kabul edilemez. Bu anlayış, dinin temel prensiplerine aykırıdır.
Seçilmişlik İddiası İslam'da Kabul Görmez
İslam tarihinin bazı dönemlerinde, belirli kişi veya grupların kendilerini seçkin olarak nitelendirdiği görülmüştür.
Ancak Kur’an-ı Kerim, bu tür iddialara kesin bir dille karşı çıkar. Yahudi ve Hristiyanların, "Biz Allah'ın oğulları ve sevgili kullarıyız" diyerek kendilerini üstün gördükleri belirtilmiş ve bu tutumları eleştirilmiştir:
"Yahudiler ve Hristiyanlar, ‘Biz Allah’ın oğulları ve sevgili kullarıyız’ dediler. De ki: ‘Öyleyse Allah günahlarınızdan dolayı sizi niçin cezalandırıyor?’ Doğrusu siz de O’nun yarattığı sıradan insanlarsınız…" (el-Mâide, 5/18)
"Başka insanlar değil de yalnız kendinizin Allah’ın dostları olduğunuzu iddia ediyorsanız ve şâyet sözünüze sâdıksanız haydi ölümü temenni edin!...” (el-el-Cum'a, 62/6).
Peygamberler Hariç Hiç Kimse Seçilmiş Değildir
İslam’da seçilmişlik sadece peygamberlere özgüdür. Allah, peygamberleri risalet görevini yerine getirmeleri için seçmiştir.
Peygamberlere tabi olan, sadık insanlar da Allah tarafından Kuran'da övülmüştür: Hz. İsa'nın yardımcıları ve Peygamber Efendimizin (s.a.v) ashabı, muhacirler ve ensar gibi..
Bunun dışında, herhangi bir kişi veya grup için böyle bir seçkinlikten bahsedilemez. Hz. Peygamber (s.a.s.) de bu gerçeği açıkça ifade etmiştir:
"Ey Peygamber’in kızı Fatıma! Allah’ın (azabından) kendini koru! Senin için ben bir şey yapamam." (Buhârî, Vesâyâ, 11 [2753], Tefsir, 26 [4771]; Müslim, Îmân, 351)
Kurtuluşa Erenler ve İslam'ın Ana Yolu
Hz. Peygamber (s.a.s.), kurtuluşa erenlerin kimler olduğu sorusuna “el-Cemâa” veya “Benim ve ashabımın yolundan gidenler” olarak cevap vermiştir.
Bu ifade, kurtuluşa erenlerin Hz. Peygamber’in Sünnetine tabi olan ve ashabının izinden giden müminler olduğunu açıklar.
Bu çoğunluk "sevâd-ı a’zam" olarak nitelendirilir ve İslam’ın temel inanç esaslarına gönülden inanan tüm Müslümanları kapsar.
Bu konuda Kuran-ı Kerim'de Hucurat Suresi 13. Ayet-i Kerime'de şöyle buyrulmaktadır: "Ey insanlar! Doğrusu biz sizi bir erkekle bir dişiden yarattık. Ve birbirinizle tanışmanız için sizi kavimlere ve kabilelere ayırdık. Muhakkak ki Allah yanında en değerli olanınız, O'ndan en çok korkanınızdır. Şüphesiz Allah bilendir, her şeyden haberdardır."
Peygamber Efendimiz de (s.a.v) Veda hutbesinde şöyle buyurmuştur: "Arap'ın Arap olmayana, Arap olmayanın Arap'a, beyazın siyaha, siyahın da beyaza hiçbir üstünlüğü yoktur. Allah katında üstünlük ancak takvâ iledir."
İslam'da Seçkinlik Anlayışı
Sonuç olarak, İslam dini, Hz. Peygamber’den (s.a.s.) sonra özel olarak seçilmiş bir kişi veya grup olmadığını vurgular.
Müslümanların, iyilik yolunda önder ve örnek olmayı hedeflemeleri gerekirken, her türlü dışlayıcı ve ayrımcı yaklaşımdan uzak durmaları önemlidir.
Bu, İslam'ın evrensel ve adil bir din olarak insanlığa sunduğu temel prensiplerden biridir.
Bu konuda sonuç olarak Din İşleri Yüksek Kurulu şu açıklamayı yapmıştır: "İslâm’a göre, Allah’ın (c.c.) bizzat seçerek risâlet görevini verdiği peygamberler (el-En’âm, 6/124; eş-Şûrâ, 42/13) dışında hiç kimse ya da grup özel bir seçilmişlik konumuna sahip değildir. Herkes kul olarak eşittir ve kendi yapıp ettiklerinden sorumludur. "
"Mü’min için dinî konularda Kur’ân ve Sünnet’e uymak, bunların rehberliğinde ictihad etmek ya da ictihad eden âlimlere tabi olmak dışında bir yol yoktur."
Nitekim bir hadis-i şerifte âlimlerin bu yönü hakkında şöyle buyrulmuştur: “... Âlimler, peygamberlerin varisleridir. Peygamberler altın ve gümüşü miras bırakmazlar; sadece ilmi miras bırakırlar. O mirası alan kimse, bol nasip ve kısmet almış olur.” (Ebû Dâvûd, İlim, 1 [3641]; Tirmizî, İlim, 19 [2682])"
"Burada Hz. Peygamber’den (s.a.s.) sonra özel olarak herhangi bir kişi ya da gruba yer verilmemiş; aksine müminlerin, nebevî mirasa sahip çıkmaları teşvik edilmiştir."
Kuran-ı Kerim'de övülen bazı gruplar
Kuran-ı Kerim'de peygamberlerden sonra övgüyle bahsedilen bazı gruplar ve amel sahipleri şunlardır:
1. Ashab-ı Kiram (Sahabe)
- Övgüyle Anılmaları: Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (s.a.s.) sahabeleri, Kuran'da birçok ayette övülmüştür. Onlar, İslam'ı ilk kabul eden, Peygamberimize destek olan ve İslam'ın yayılmasında büyük rol oynayan kimselerdir.
- Örnek Ayet: "Muhammed, Allah'ın Resulüdür. Onunla birlikte olanlar, kâfirlere karşı çok sert, birbirlerine karşı ise çok merhametlidirler..." (Fetih Suresi, 48/29)
2. Muhacirler ve Ensar
- Muhacirler: Mekke'den Medine'ye hicret eden Müslümanlardır. Onlar, Allah yolunda evlerini, mallarını terk etmişlerdir.
- Ensar: Medineli Müslümanlar, Muhacirleri evlerinde misafir ederek ve onlara yardım ederek büyük fedakârlıkta bulunmuşlardır.
- Örnek Ayet: "İslam dinine girmekte öne geçen ilk muhacirler ve ensar ile onlara güzelce tâbi olanlar var ya; Allah onlardan razı olmuştur, onlar da Allah’tan razı olmuşlardır..." (Tevbe Suresi, 9/100)
3. Müminler
- Övgüyle Anılmaları: Kuran'da iman eden, salih amel işleyen müminler sıkça övülür. Onlar, Allah'a ve ahiret gününe inanan, O'nun emir ve yasaklarına uyan kimselerdir.
- Örnek Ayet: "Mümin erkekler ve mümin kadınlar, birbirlerinin velileridir. İyiliği emreder, kötülükten sakındırırlar, namazı dosdoğru kılarlar, zekâtı verirler..." (Tevbe Suresi, 9/71)
4. Salihler
- Övgüyle Anılmaları: Salih kimseler, Allah'ın rızasına uygun şekilde yaşayan ve güzel amellerde bulunan insanlardır.
- Örnek Ayet: "Kim Allah’a ve Resulüne itaat ederse, işte onlar, Allah’ın kendilerine nimet verdiği peygamberler, sıddıklar, şehitler ve salih kimselerle beraberdirler. Onlar ne güzel arkadaşlardır!" (Nisa Suresi, 4/69)
5. Sadıklar (Doğru Sözlüler)
- Övgüyle Anılmaları: Sadıklar, sözünde duran, dürüst ve güvenilir kimselerdir. Kuran'da doğru sözlülerin cennetle mükâfatlandırılacağı ifade edilmiştir.
- Örnek Ayet: "Sadıklarla beraber olun!" (Tevbe Suresi, 9/119)
6. Şehitler
- Övgüyle Anılmaları: Allah yolunda canını feda eden kimseler olarak şehitler, cennette büyük nimetlere kavuşacakları müjdelenmiştir.
- Örnek Ayet: "Allah yolunda öldürülenleri sakın ölüler sanma. Bilakis onlar diridirler, Allah’ın lütfundan kendilerine verdiği nimetlerle sevinç içindedirler." (Al-i İmran Suresi, 3/169)
7. İhsan Sahipleri (Muhsinler)
- Övgüyle Anılmaları: Muhsinler, ihsan sahibi kimseler, yani Allah’a en güzel şekilde kulluk eden ve insanlara iyilikte bulunanlardır.
- Örnek Ayet: "Allah, ihsan edenleri sever." (Bakara Suresi, 2/195)
8. Takva Sahipleri (Muttaqin)
- Övgüyle Anılmaları: Takva sahipleri, Allah’a karşı gelmekten sakınan, O'nun emirlerine itaat eden ve haramlardan kaçınan kimselerdir.
- Örnek Ayet: "Şüphesiz Allah, takva sahipleriyle beraberdir." (Tevbe Suresi, 9/36)
9. Sabredenler (Sâbirûn)
- Övgüyle Anılmaları: Sabredenler, zorluklar karşısında dayanıklı olan, Allah’a güvenen ve O’nun rızasını gözeten insanlardır.
- Örnek Ayet: "Sabredenlere müjdele!" (Bakara Suresi, 2/155)
10. Hidayet Üzere Olanlar
- Övgüyle Anılmaları: Doğru yolda olan ve Allah’ın hidayetine tabi olan insanlar, Kuran'da övülmüş ve cennetle müjdelenmişlerdir.
- Örnek Ayet: "Allah, dilediğini saptırır, dilediğine hidayet eder." (Nahl Suresi, 16/93)
Kuran'da övülenlere dair Farklı bir liste
Kuran-ı Kerim ayetlerinde övülen şu grupları ve özellikleri öne çıkarabiliriz:
1. Tüm Peygamberler ve Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v)
2. Peygamber Eshabı:
- Peygamberimizin (s.a.v.) ilk müminleri: İslam'ı kabul eden ilk insanlar, imanları ve fedakarlıklarıyla övülürler.
- Bedir Savaşı'nda şehit olanlar: Allah yolunda canlarını veren bu sahabeler, cennetlik olarak müjdelenmişlerdir.
- Uhud Savaşı'nda şehit olanlar: Sabır ve sebatlarıyla övülmüşlerdir.
- Mekke'yi fethedenler: İslam'ın zaferi için çaba gösteren bu sahabeler, büyük bir mükafatla müjdelenmişlerdir.
3. İman Edenler:
- Müminler: İman eden tüm insanlar, sabır, şükür, takva gibi güzel sıfatlarıyla övülürler.
- Sabredenler: Zorluklar karşısında sabredenler, Allah'ın sevgisine nail olacakları müjdelenir.
- Şükredenler: Allah'ın nimetlerine şükredenler, nimetlerinin artırılacağı müjdelenir.
- Takvalı olanlar: Günahlardan sakınan ve Allah'ın emirlerine uyanlar, cennetlik olarak müjdelenirler.
4. Özellikleriyle Övülenler:
- İlim öğrenenler: İlim öğrenmek, Allah'a yaklaştırıcı bir ibadet olarak kabul edilir ve alimler övülür.
- Cömertler: Malını Allah yolunda harcayanlar, büyük bir sevap kazanacakları müjdelenir.
- Hayırseverler: İnsanlara yardım edenler, Allah'ın rahmetine mazhar olacakları müjdelenir.
- Sabırlı olanlar: Zorluklar karşısında sabredenler, büyük bir mükafatla karşılaşacakları müjdelenir.
5. Amel Sahipleri:
- Namaz kılanlar: Namaz, Müslümanın direği olarak kabul edilir ve namaz kılanlar övülür.
- Oruç tutanlar: Oruç, nefsi terbiye eden bir ibadettir ve oruç tutanlar övülür.
- Zekat verenler: Malının belli bir kısmını fakirlere verenler, Allah'ın rahmetine kavuşacakları müjdelenir.
- Hac yapanlar: Hac, Müslümanın ömründe bir kere yapması gereken bir ibadettir ve hac yapanlar övülür.
- Allah yolunda çalışıp cihad edenler
Bu gruplar, Kuran'da Allah tarafından övgüyle bahsedilen ve Müslümanlar için örnek teşkil eden kimselerdir.
Bu özelliklere sahip olan tasavvuf yolu, tarikat grubu, cemaat, topluluk ve kişiler ancak övgüye layıktırlar.
İnanç haberleri için TIKLAYINIZ!
Astroloji ve Rüya haberleri için TIKLAYINIZ!