Turhan Şahin'in Köşe Yazısı
Sulu veya bazı ufak taneli yiyecekleri ağza götürmeye yarayan saplı sofra aracıdır kaşık.
Kaşgarlı Mahmut’un Divan’ı Lügat-it Türk’ünde kaşuk ve kamıç kelimeleri yer alıp, kazınıp oyulmuş araç anlamındadır.
Eski Türkçe’de yontmak anlamına gelen kaşumak-kaşamak sözcüklerinden türetilmiştir.
Ağzı ve sapı biraz daha büyükçe olanına kepçe denir.
İnsanların kaşık olarak ilk önce deniz hayvanlarının kabuklarını kullandığı daha sonra ihtiyaca göre taştan ve ağaçtan aletler yaptığı düşünülmektedir. Günümüzdeki kaşık formuna Romalılar döneminde ulaşılmıştır.
Osmanlı sarayında bir masa etrafında oturup çatal, kaşık yemek yeme 1860 Yılında başladı. Batının aksine altın ve gümüş ise sofralarımıza oldukça geç girdi.
Başından beri hayatımızda yer alan tahta kaşıkları günümüzde, çizilmesini istemediğimiz yüzeylerde ya da ısıyı az ilettiği için bir şey karıştırırken kullanıyoruz.
Folklorik bir malzeme olarak halk oyunları ekiplerinde ve bazı yörelerde düğünlerde oyuncuların ellerinde oyunun bir parçası olarak da görmekteyiz.
Eskiden İnegöl pazarında ilçemiz köylerden getirilen kaşıklar alıcı bulurdu.
Günümüzde tek bir yaşlı teyzeye kendi yaptığı tahta kaşıkları satmaya çalışırken rastlıyoruz. Eski ustalar da günümüzde hatır için hediye olarak kaşık yapıyorlar. Bölgemizde kaşık yapımında akçaağaç, şimşir, armut, gürgen ağaçları kullanılmaktadır.
Sırasıyla balta, testere, keser, “oygu kancalı”, eğdi ve zımpara kullanılır. Küçük keser, törpü, oyguç, zımpara, bıçak, çakı, zımpara gibi aletler kullanılır.
Hilmiye Köyü’nden Çizmeci Mehmet Şiren ve Hacı Yusuf, Mesruriye Köyünden Demir Alp, Kocakonak Köyünden Mustafa Aybey, Gedikpınar Köyünden Mustafa Amca İclaliye Köyünden Mehmet Şen akılda kalan kaşık ustalarımızdandır.
Maden Köyü’nden Halil Başkırık ve Dömez Köyünden Halil Doğru’nun yaptığı kaşıklar İnegöl Belediyesi Kent Müzesi’nde sergilenmektedir. Halil Başkırık, bir kuşu andıran özel bir kaşık üretmiştir. Halil Doğru ise tongurdaklı kaşık yapmaktadır. Her iki ustanın da asıl mesleği çobanlık olup yaptıkları kaşıklar ilçemiz Halk Oyunları Ekipleri tarafından kullanılmaktadır.
