İnkılap ve devrimlerin uygulanmasında ilk adım olarak, genel ve yerel yönetimlerde görevli personel gözden geçirilmiş; uygun görülmeyenler, tasfiye edilmiştir. İnegöl bazında düşünüldüğünde –ötedenberi İnegöl’ün eşrafından seçilen muhafazakâr yerel yönetici yerine- sadakat ve güvene dayalı, değişime açık çağdaş yeni yöneticiler, iş başına getirilmiştir.
1869 yılından bu yana İnegöl’ün yerel yönetiminde başkan olarak görev yapmış olan Sadıkzâde Süleyman Ağa -Kadıyoranlı Osman Ağa– Kadızâde Hacı Emin Efendi ve Osman Bey gibi -eski yönetime sempati besleyen kişilerin yerine– değişime açık İnegöl ve Noktacı Kasım Efendi olan Laz İsmail Efendi -Pazarcıklı Ahmed Hamdi Efendi- Demircizâde Aliriza Efendi
-Ali Reşit Alp– ve Sabri Demircioğlu gibi zevât İnegöl’de belediye başkanı olmuştur.
Değişimin simgesi olmak üzere –önce- mekânlar, ardından da şahıs ünvan ve lakapları değiştirilmiştir.
Söz gelimi: İnegöl’de Belediye-Bedesteni adı verilen kapalı çarşının batı kapısı çıkışında yer alan eski belediye hizmet binası terkedilmiş; aslında bir otel binası olarak inşa edilmiş olan, günümüzdeki “Kent-Müzesi” binasına
taşınılmıştır. Bu taşınmaya paralel olarak Belediye Bedesteni’nin doğu kapısının sağ köşesinde yer alan ve eski yönetimi hatırlatan küpik yapıdaki saat kulesi de yıkılmıştır.
Bunun yerine yeni belediye binasının önüne ve yol ortasına bir çelik boru üzerine dâirevî bir saat konmuştur.
1840’larda “Emlâk-ı Şâhâne” binâsı olarak inşa edilmiş olan bina yıkılmış;
yerine günümüzdek İnegöl Belediye binası, yeni hükümet konağı olarak inşa edilmiş ve çevre tanzimi yapılmıştır.
Diğer yandan İshak Paşa Camii çevresinde yer alan tarihi mezarlık başta olmak üzere bütün mahalle mezarlıkları kaldırılarak kasaba dışına çıkarılmış ve yerleri, parkyeşil alan olarak tanzim edilmiştir.
Ancak çok geçmeden buraları, imar değişikliği yapılarak -maalesef- meskûn alana dönüştürülmüştür.
İshak Paşa Camii’nin doğu cihetine ve Çınarlar altı bahçesine nâzır olarak inşa edilmiş olan dört cepheli binanın üst katı, önce, rüşdiye mektebi, daha sonra Türk ocağı ve yıkımından önce de Akşam Kız Sanat Okulu olarak hizmet vermiştir.
Belediye başkanlarından Osman Bey’in, halkın desteği ile yaptırmış olduğu
25 yataklı İnegöl Hastahanesi’nin karşısına da –o güne göre modern- bir belediye parkı inşa edilmiştir.
Perestij binası olaral 1932 yılında –günümüzdeki İshak Paşa İlk Öğretim Okul binası- İnegöl’ün ilk orta okul binası olarak inşa edilmiş ve hizmete
açılmıştır.
İnegöl Halk Evi inşa edilmiş; burada uygulanan programlar ile değişim ve
çağdaşlaşmaya kanat açılmıştır.
İnegöl orta okulunun tarih ve coğrafya öğretmeni olan Turgut Canmamaş, İnegöl’ün tarih ve coğrafyası ile ilgili İnegöl Halk Evi’nde seminerler düzenlemiş ve yapılan bu seminerler, daha sonraki yıllarda kitaplaştırılarak İnegöl Halk Evi’nin bir numaralı neşriyatı olarak 1947 yılında yayınlanmıştır.
RECEP AKAKUŞ Hocanın eserinden düzenleyip yayına hazırlayan
Ayhan Talha Bayraktar
