Yapılan bütün bu tespitler, gösteriyor ki Rumeli coğrafyasında ve Balkanlarda İnegöl’e kardeş olmaya lâyık ikinci önemli şehir, Makadonya’nın başkenti Üsküp şehridir.
Altını çizerek bir daha söyleyelim ki İnegöl Yiğit Köyü’nde medfun Üsküp
fatihi ve ilk sancak beyi Paşa Yiğit’in manevî evladı Mühtedi Sarı Sarı İshak Paşa’nın ve oğlu İsa Bey’in yaptırdığı cami ve benzeri tüm hayrî eserler, Üsküp’te yer almıştır.
Tarihî bağlantı açısından İnegöl’e kardeş olması gereken bir diğer şehir de
Anadolu coğrafyasında yer alan Kastamonu şehridir. Çünkü Kastamonu ve Sinop 1463 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedilince buranın hükümdarı İsmail Bey’e başta Yenişehir olmak üzere, Yarhisar ve İnegöl, dirlik olarak verilmiştir.
Bu vesile ile İsmail Bey’in halası ve de İsfendiyar Bey’in kızı Sultan Hatun da
İnegöl’e gelip yerleşmiştir ki bu Âşıkpaşazâde’nin ifadesiyle “Bâciyân-ı Rûm”dan olan bu hanım sultan, Amasya kökenli fakat İnegöl doğumlu İsabeyzâde İshak Paşa ile evlenmiştir.
Günümüzde İnegöl’de İshak Paşa Camii’nin güney batısında yer alan
tarihî türbe, bu hanım sultana âittir. Eşi İshak Paşa, resmî görevleri dolayısı ile uzun yıllar İnegöl dışında yaşamış ise de zevcesi Sultan Hatun, İnegöl’den ayrılmamış; vefatına değin burada yaşamıştır.
İshak Paşa’nın yaptığı imâret vakfına eşi Sultan Hatun da katkıda bulunmuş ve bir kısım mal arlığını –vakıf statüsünde- İshak Paşa vakfiyesinde tescil ettirmiştir.
Fatih Sultan Mehmet Han, Kastamonu ve Sinop beyi İsmail Bey’e, YenişehirYarhisar ve İnegöl’ü dirlik olarak tahsis etmekle birlikte bir müddet sonra İsmail Bey’in mürâcaatı üzerine kendisine Rumeli coğrafyasında Filipe şehri ve civarındaki arazi, dirlik olarak tahsis olunmuş; âlim ve bilgin bir kişilğe sahip olan İsmail Bey, günümüzde, Bulgaristan sınırları içinde kalan Filipe şehrine taşınmış ve ölümüne dek burada yaşamıştır.
İshak Paşa zevcesi olan halası Sultan Hatun ise -yukarıda işaret olunduğu üzere-İnegöl’den ayrılmamış; Kastamonu-İnegöl bağlantısını sürdürmüştür. İshak Paşa’nın ölümünden sonra da bu bağlantının, kethüdası Sofu Hacı Sinan Efendi tarafından da devam ettirildiğine dair işaretler vardır.
Bu nedenle İnegöl’e kardeş olmaya lâyık Anadolu coğrafyasındaki şehirlerden Amasya’dan sonra ikinci şehir, Kastamonu olmuştur.
İnegöl’deki Sultan Hatun Türbesi, bu bağlantının en somut belgesidir.
Altını çizerek bir daha ifade edelim ki Anadolu coğrafyasında yer alan Amasya ve Kastamonu şehirleri ile Balkan coğrafyasında er alan Selânik ve Üsküp şehirlerinin, İnegöl ile çok yakın ilişkisi olmuştur. Bu tarihi gerçek, başta İnegöl’ün yerel yöneticileri olmak üzere söz konusu bu dört şehrin yerel yöneticilerinin dikkatine saygı ile sunulur.
Yapılacak kültürel temaslar ile hem kent bilinci, geliştirilir ve hem
de kültürel zenginlikler, paylaşılır.
RECEP AKAKUŞ Hocanın eserinden düzenleyip yayına hazırlayan
Ayhan Talha Bayraktar
