Recep Akakuş yazdı
Bu dönemin İnegöl’e yansımalarını şu dört başlık altında ele almak mümkündür:
a) Bursa Yenişehir ovası’nda yapılan iktidar olma savaşı;
b) İnegöl coğrafyasında derbendler, derbendciler ve bunların dizaynı;
c) İnegöllü İshak Paşa oğlu ve Amasya valisi Şâdi Paşa’nın Diyarbakır fethi ve celâlî isyanlarını bastırmaya memur edilmesi;
d) Pazaryeri ilçesi “timar-eri” Vezir Kara Mustafa Paşa oğlu Mehmed Bey’in, Amasya sancakbeyi olarak Mısır seferine iştirak etmesi ve 1516 yılında vukû bulan Mercidabık Muharebesi’nde şehit düşmesi;
BURSA – YENİŞEHİR OVASI’ DA YAPILAN İKTİDAR SAVAŞI
Yavuz Sultan Selim, babası Sultan II. Bayezid’in feragat etmesi sonunda Osmanlı tahtına oturmuştur. Ancak ağabeyi Amasya sancakbeyi Şehzâde Ahmet, onun hükümdarlığını tanımamış; taraflar, Bursa Yenişehir ovası’nda ve İnegöl coğrafyası yakınında çok kanlı bir mücadele yapmışlardır. Sonra Amasya sancakbeyi Şehzâde Ahmet yakalanmıştır. Ardından da , töre gereği, yayın kirişi ile boğularak ortadan kaldırılmıştır.
Görülüyor ki Fatih Sultan Mehmed’in vefatı sonrasında vukû bulan iktidar mücadelesinde Amasya sancakbeyi Şehzâde Beyazıt ile Karaman Sancak Beyi Şehzâde Cem Sultan’ın yaptığı iktidar mücadelesinde savaş alanı olan Yenişehir ovası, stratejik durumu nedeniyle, Yavuz Sultan Selim ile ağabeyi Amasya Sancakbeyi Şehzâde Ahmet arasında yapılan iktidar mücadelesinde de yine savaş alanı olmuştur.
TOKUŞ KÖYÜ
Hiç şüphesiz kardeş şehzâdeler arasında yapılan bu iktidara yürüyüş mücâdelelerinden İnegöl halkı, derinden etkilenmiştir. Hâlen İnegöl’e bağlı köyler arasında yer alan Tokuş köyü, isim olarak, kardeş şehzâdeler arasında yapılan bu iktidar mücâdelelerinin hâtırasını günümüze taşımış bulunmaktadır.
Konuya biraz detay kazandırmak için İsmail Hâmî Danişment’in “Osmanlı Tarihi Kronolojisi” adlı kaynak eserden bir özet aktaralım: “Yavuz Sultan Selim (1512-1520), 24/25 Nisan 1512 Cuma / Cumartesi günü babası Sultan II. Beyazıt’ı tahttan indirdikten sonra –bir rivayete göre- Sultan II. Beyazıt, oğlu Şehzâde Selim’i kendi eliyle tahta çıkarıp oturtmuş ve kardeşlerini öldürtmemesi hususunda ona nasihatte bulunmuştur.”
Osmanlı tahtına oturan Yavuz Sultan Selim, ilk iş olarak, kendisini saltanat mevkiine getiren Yeniçeri ordusu’nun her neferine elli altın “cülûs- bahşişi” verdirtmiştir. Ardından da tek taht vârisi ve Kefe valisi olan oğlu Şehzâde Süleyman’ı, İstanbul’a davet eylemiştir.
Bu arada Yavuz Sultan Selim’in hükümdar olmasına karşı çıkan ağabeyi ve Amasya valisi Şehzâde Ahmet, Anadolu’da saltanatını ilân etmiş ve Yavuz Sultan Selim’in Amasya valiliği’ne tayin ettiği Davut Paşazâde Mustafa Paşa’yı da kendisine vezîr tayin eylemiştir. Temmuz 1512 Çarşamba günü de Şehzade Ahmet, oğlu Alâeddin Bey’e, Bursa’yı işgal ettirerek burada-kendi adına hutbe okutmuştur. Ancak Alâeddin Bey, Yavuz Sultan Selim’in Bursa’ya geleceğini haber alınca Bursa’dan çekilmiş ve Amasya’ya babası Şehzâde Ahmed’in yanına gitmiştir.
Amasya sancakbeyi Şehzâde Sultan Ahmet, 1512 yılı ilkbaharında 25-30 bin kişilik bir kuvvet ile Amasya’dan hareket etmiş ve 24 Nisan 1512 Pazar günü Bursa Yenişehir ovası’na gelmiştir. Burada vukû bulan kanlı bir boğuşmadan sonra Yavuz Sultan Selim, muharebeyi kazanmış ve ağabeyi Şehzâde Ahmed’i, yakalatarak “ nizâm-ı âlem için kavâid-i âl-i osman ” üzere ; kaydı dürülmüştür. Böylece Yavuz Sultan Selim, Osmanlı tahtında rakipsiz bir hükümdar olmuştur.
