Recep Akakuş yazdı
Yeni Karaca Kaya Köyü, İnegöl’ün doğusunda ve Ahî Dağı’nın doğu bölgesindedir. Mezit Boğazı olarak bilinen ve Bursa-Eskişehir otaban yolunun geçtiği güzergâhın solunda Sultaniye Köyüne doğru derinliğine uzayan dar bir vâdide yer alır. Arazisi, kısmen engebelidir. Kısmen de vâdi tabanı içinde ve Mezit Deresi boyunda taban arazi olarak bulunur. Yerli köylerdendir.
Aslında bu köy, kuruluşu itibariyle Osmanlının ilk devirlerine kadar tarihî derinliğe sahiptir.Burası, Çandarlı Ali paşa mülkü iken padişah Sultan II. Murad tarafından satın alınarak Beyazıt paşa’ya mülk olarak verilmiştir.
Bayazit Paşa’nın ölümünden sonra kızı Hatice Hatun’a intikal eden bu köy, satış suretiyle, Çandarlı Halil Paşa kızı İl-Aldı Hatun’un mülkiyetine geçmiştir. Uzun yıllar bu hatunun mülkiyetinde olarak tasarruf edilen köyün yıllık vergi geliri, 1520 yılı için, 1752 akça dır. 1573 yılı için ise 1755 akça olmuştur.
Zamanla değişik sebeplerden dolayı bu köy, riayetlerinden boşalmış ve metrûk duruma düşmüştür.Ancak stratejik öneminden dolayı- tıpkı Eski Karaca Kaya Köyünde olduğu gibi- devletçe bu yöreye iskân planlanmış ve köy, yeniden tesis edilmiştir. Bundan dolayı; köyün adı halk arasında “Yeni Köy” olarak şöhret bulmuştur.
Yakın civarında görülen siyah renkli büyük kaya kütlesinden dolayı ve de Karacakaya-İskân Köyü’nden de esinlenilerek resmî adı, Yeni Karacakaya Köyü olmuştur.
Bu yöre, hassasiyet arzeden bir stratejik mahal olduğundan, özellikle saltanat değişimlerinin yapıldığı dönemlerde, devlet adamları bu iki köy ile yakından ilgilenmişlerdir. Yapılan sürgün ve iskânlar ile her iki Karacakaya Köy nüfusları, zaman zaman takviye edilmiş veya yenilenmiştir.
Tekkedere semtinde ve baltalık cinsi ormanlık alanda bulunan geniş bir mer’a-arazisi, günümüzde bile hâlâ, Alibey Tarlası olarak anılmaktadır.
Görüldüğü üzere Karacakaya köylerinin kuruluş tarihleri, asırlar öncesine ve Yavuz Sultan Selim devrine kadar uzanmaktadır. Kuruluş itibariyle Yeniköy ve Karacakayaiskân Köyü’nden daha sonraki yıllarda tesis olunduğu için bu köye, Yeni Karacakaya Köyü denmiştir. Her iki köyün nüfusu, yürük asıllıdır. Dilleri Türkçe’dir.
Halk arasında bu köy, doğrudan doğruya, Yeniköy adıyla anılmaktadır. Geçimleri, tarım ve ziraata dayanmaktadır. Kısmen kavakçılık ve meyvecilik de yapılır.
Yakın çevresinde İhsaniye/Karatikenlik, Rüştiye, Koca Konak,Sultaniye ve Yukarıballık Köyleri vardır. İnegöl şehir merkezine olan uzaklığı, 18 kilometredir. 1990 yılı genel nüfus sayımına göre köy nüfusu, 239 kişidir. 2000 yılı genel nüfus sayımına göre ise 111’i kadın ve 113’ü erkek olmak üzere toplam köy nüfusu, 224 kişidir.
