Recep Akakuş yazdı
1937 yılında İnegöl’ün,yeni bir mîmârî görünüm alması için kasaba içindeki tüm mezarlıklar kaldırılmıştır. Bu meyanda İshak Paşa’nın mermer lahid-mezarı da sökülmüş ve taşları, muhafaza edilmek üzere; eşi Sultan Hatun Türbesi’ne konmuştur.
1966 yılında İshak Paşa külliyesi, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından tamir edildiği sırada, Sultan Hatun Türbesi’nde muhafaza edilen İshak Paşa mezarına ait mermer lahid ve şahide-mezar taşları, birleştirilerek türbe içinde muhdes bir İshak Paşa mezarı vücûda getirilmiştir. Türbe içinde bu düzenleme yapılırken -giriş kapısı önüne İshak Paşa’ya ait mermer lahid yerleştirilmiştir.
Diğer sandukalar sırasıyla eşi Sultan Hatun ve kızları Şehzâde ve de Fahrünnisa Hafsa Hatun adına tanzîm edilmiştir.
Tâcünnisâ Sultan Hatun, İsfendiyâr Bey’in kızı olup Amasya kökenli fakat İnegöl doğumlu İshak Paşa’nın, zevcesidir.
1461 yılında Fatih tarafından İsfendiyâr Beyliği Osmanlı devletine ilhak olunduk tan sonra Sultan Hatun’un öz yeğeni olan İsmail Bey’e Fatih Sultan Mehmed Han, İnegöl, Yenişehir ve Yarhisar kasabalarını dirlik olarak vermiştir.
Bu sırada Sultan Hatun’un eşi, İshak Paşa da Anadolu Beylerbeyi olarak Fatih Sultan Mehmed’e hizmet ediyordu.
İşte bu yıllarda Sultan Hatun, yeğeni İsmail Bey’e dirlik olarak tahsis edilmiş olan İnegöl Kasabası’na yerleşmiştir.
Yeğeni İsmail Bey, siyasî genel durum gereği, bir yıl kadar sonra dirliğini RumeliFilibe’ye aktartmış ve oraya gitmiş ise de halası Sultan Hatun, kocası İshak Paşa’nın baba ocağı olan İnegöl’de oturmaya devam etmiştir.
Sulltan Hatun İnegöl’de ikâmetini sürdürmekte devam ettiği için İshak Paşa, resmî görevleri dolayısı ile dâima hükümdâra yakın yerlerde bulunmuştur.
Ancak, sosyal ve hayrî eserlerini yapmak için eşi Sultan Hatun’un dâimî ikâmet yeri olarak seçtiği İnegöl’ü tercih eylemiştir.
Vakfiyesinde bu durumlar, açık-seçik görülmektedir.
Başta Hammer olmak üzere; O’nu kaynak almış olan bir çok tarihçinin ileri sürdüğü gibi Amasya kökenli İshak Paşa’nın eşi olan bu Sultan Hatun, Sultan II. Murad’ın dul kalan eşi değildir.
Sultan Hatun, Kastamonu-Candaroğulları Beyliği’nin en güçlü hükümdarlarından biri olan ve 1442 yıllarında ölmüş olan İsfendiyar Bey’in kızıdır.
Bu hatun, İnegöl’de yaşamıştır; İnegöl’de vefat etmiş ve İnegöl’de kendi adına yaptırdığı türbesine de defnedilmiştir.
İSHAK PAŞA MEZARI VE ŞAHİDELERİ
İshak Paşa’nın mermer şahide ve mezar taşları, muhteşemdir. Rûmîler ve kum saatleri ile tezyîn olunmuştur.
Şâhidelerde yer alan yazılı metin, Bursa’da bir çok camide ve Mihraplı-Köprü’de yazılarını gördüğümüz, Şair Cemâlî’ye aittir.
Şâir Cemâlî, İshak Paşa mezar taşlarındaki metni, tarîk-ı muamma adı verilen bir biçimde ve birden fazla lisan kullanarak yazmıştır
