Merhaba İnegöl'ün güzel insanları!
İnegöl'ün tarih ve kültürüne dair yazılarımıza devam ediyoruz.
İnegöl’ün batısında, Ahi Dağı eteklerinde yer alan Edebey Köyü, doğal güzellikleri ve tarihî derinliğiyle dikkat çeken bir yerleşim yeridir.
6 kilometre uzaklıktaki İnegöl şehir merkezi ile yakın bağlantısı, köyün hem tarım hem de tarih açısından önemini artırmaktadır.
Edebey Köyü’nün arazisi, su altında taban arazisi ile ormandan açılmış, engebeli arazilerden oluşur; bu da köyün geçim kaynaklarını ve tarihî statüsünü doğrudan etkilemiştir.
Coğrafi Özellikler ve Ekonomik Yapı
Edebey Köyü’nün arazisi, sulu tarım yapılabilen su altı taban arazisi ve kuru tarım için uygun ormanlık, engebeli arazilerden oluşur.
Bu çeşitlilik, köyün tarımsal üretimini çeşitlendirmiş ve aynı zamanda tarih boyunca köyün ekonomik ve sosyal statüsünü etkilemiştir.
1990 yılında köy nüfusu 912 kişi iken, 2000 yılında bu sayı 867 kişiye düşmüştür. Nüfusun 428’i kadın, 439’u erkek olarak kayıtlıdır.
Köy, tarım ve ziraata dayalı bir ekonomi sürdürürken, meyvecilik ve kümes hayvancılığı da gelişmiştir. Özellikle kiraz üretimiyle ünlüdür.
Ayrıca, köyde bir soğuk hava deposu ve ticari amaçlı özel tesisler bulunmaktadır. Tarihi bir hamam kalıntısı ve anıtsal bir çınar ağacı köyün kültürel mirasını temsil eder.
Tarihî Arka Plan ve Mülkiyet Değişimleri
Edebey Köyü’nün tarihi, Osmanlı dönemine kadar uzanır. Köy, Osmanlı'nın kuruluş döneminden itibaren uzun yıllar Anadolu Beylerbeyine dirlik olarak verilmiş, yani bu bölgeden alınması gereken vergi beylerbeyine tahsis edilmiştir.
Daha sonra, köyün pirinç üretim alanı hariç diğer bölümü, Hamza Bey’in oğullarından Mehmed Beyoğlu Hamza Bali Bey’e mülk olarak verilmiştir. Hamza Bali Bey, bu arazileri Yenişehir’deki cami ve tesislerine vakfetmiştir.
Edebey Köyü’nün diğer arazileri Balabanoğlu İsmail Bey’e verilmiş, onun ölümünden sonra mülkiyet, oğlu Karaca Bey ve kızı Hundi Hatun’a geçmiştir.
Karaca Bey, mülkünü Bursa'nın eşrafından Hacı Sevindik adlı bir şahsa satmış, Hacı Sevindik’in ölümünden sonra mülk, vakıf haline getirilmiş ve Hacı Sevindik’in Bursa’daki hayrat eserleri ile Akhisar/Pamukova’daki köprü hayratına vakfedilmiştir.
Etimolojik Analiz
Edebey teriminin etimolojisi, bu ismin şahıs adı değil bir unvan olduğunu ortaya koyar. "Edebey" terimi, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde “Atabey” olarak kullanılmış, beylerin beyi anlamında bir resmi unvan olarak tanımlanmıştır.
Terim, Büyük Selçuklular ve Anadolu Selçukluları döneminde “Atabey” şeklinde kullanılırken, Osmanlı döneminde bu unvan “Edebey” olarak evrilmiştir.
Edebey teriminin şahıs adıyla karıştırılması, özellikle Edip ismi ile karıştırılması hatalı bir yorumdur. Bazı tarihçiler, ada ve ede kelimelerini karıştırarak bu hata yapılmıştır.
Sonuç
Edebey Köyü, tarım ve tarihî mirasıyla İnegöl’ün önemli köylerinden biridir. Su altı taban arazisi ve engebeli ormanlık alanları, köyün tarımsal faaliyetlerini ve ekonomik yapısını etkilemiş; tarih boyunca köyün mülkiyet değişimleri, bölgenin sosyal ve ekonomik yapısına yansımıştır.
Köyün adının etimolojik yapısı ise, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinin yönetim anlayışını yansıtarak, tarihî bir unvanın izlerini taşır.
Bu özellikler, Edebey Köyü'nü hem kültürel hem de tarihî açıdan önemli bir yerleşim yeri yapmaktadır.
Sıradaki yazımızda görüşmek üzere! Yaşam sevinciniz eksik olmasın!
