Recep Akakuş yazdı
Sultan I. Murad devrinde İnegöl yöresine hizmet veren ve burada sosyal hayatın değişip gelişmesini sağlayan önemli bir kişi de Akbıyık Sultan’dır.
Bu zatın, gerçek adı, Ahmet Şemsettin’dir. Baba adı, Hacıoğlu diye kaynaklara geçmiştir. Ahmet Şemsettin Efendi, Hacı Bayram’ın yetiştirdiği müritlerin önde gelenlerindendir.
1361 yılında Ankara üzerine askerî bir sefer düzenleyen ve burasını kesin olarak Osmanlı’ya bağlayan Hüdavendigâr Sultan I. Murat, dönüşünde Ahî geleneği’ne bağlı bir çok kişi ve aşireti, Bursa’ya getirmiştir.
Aksungur’un yaptığı ilk askerî harekât sırasında da Ankara ve Sultanönü coğrafyasında yaşamakta olan bir çok Ahî geleneğine bağlı Oğuz Türkmenini, İnegöl coğrafyasına aktarılmıştı.
Hatta onların yerleştirildiği Cebel-i Ermeniyye kırsalı, yapılan bu iskândan sonra, Ahî Dağı adını almıştır.
Sultan I. Murat zamanında Bursa’ya gelip yerleşen Akbıyık Sultan, Bursa-Ulu camii civarında ve kıble yönünde yer alan Harîrî-zâde Mescidi bitişiğindeki türbesinin bulunduğu yerde geniş bir zaviye kurmuş ve burada irşat hizmetlerini yürütmüştür.
Ankara seferinden sonra, Ahî reisliğini de üstlenen Hüdavendigâr Sultan I. Murat, kendisine büyük destek sağlamıştır.
Bu cümleden olmak üzere İnegöl Ovası’nın kuzeyinde doğubatı yönünde uzanan ve öteden beri Cebel-i Ermeniyye adı ile anılan Cebel-i Kureyş kırsalında bulunan geniş mezraaları, Sultan I. Murat, Akbıyık Sultan’a mülk olarak vermiştir.
Yine bu yörede yer alan ve eski yıllarda Anastas, Enestos veya Elestos gibi isimler ile anılan İmad Bey Karyesi de Hüdavendigâr Sultan I. Murat tarafından Akbıyık Sultan’a temlik edilmiştir ki Anastas adıyla şöhret bulan bu zat, aslında, Osman Gâzî’nin istihbarat elemanlarından biri idi.
Tıpkı Harmankaya Tekfuru Köse Mihal gibi yıllarca O da Osman Gâzî’ye istihbarat hizmeti sunmuş ve sonunda Müslüman olarak İmad Bey adını almıştır. Ancak, sahip olduğu arazi, Anastas yeri olarak anılmaya devam etmiştir.
Akbıyık Sultan, kendisine verilen bu gayr-i menkulleri işleterek çok zengin olmuş ve sahip olduğu zenginliği, irşat hizmetinde degerlendirmiştir.Uzun bir ömür süren Akbıyık Sultan, İstanbul’un fethine de iştirak eylemiştir. Şeriki ve mürit arkadaşı olan Akşemseddin ile birlikte İstanbul’un fethinde Akbıyık Sultan da bulunmuşur.
Kabri Bursa’dadır. Zaviyesi yıkılmıştır. Günümüze, sadece, türbesi, intikal eylemiştir.Akbıyık Sultan adına Bursa merkezden ayrı olarak İstanbul’da ve İnegöl-Bilecik yolu üzerinde yer alan Tekke Köyü’nde de bir zaviye-tekke kurulmuştur. Şu kadar var ki burada kurulmuş olan zaviyeler de Bursa’daki zaviye gibi yıkılmış ve günümüze kalıntısı bile ulaşmamıştır.
Dikkati çeken husus, gerek İstanbul’daki zaviyesinin yanına inşa edilmiş olan makam mezarı ve gerekse İnegöl Tekke Köyü’ndeki zaviye bitişiğine inşa olunan makam mezarı tahrip olmamış, günümüze kadar ulaşmıştır.
