Murat Altın Yazdı

TİP GENEL BAŞKANI

BEHİCE BORAN

Doğum tarihi : 01.Mayıs.1910

Ölüm tarihi : 10.Eylül.1987

Kaç yaşında öldü : 77

Burcu : Boğa

Meslek : Akademisyen , Sosyolog , Siyasetçi

Doğum yeri : Bursa

Ölüm yeri : Brüksel, Belçika

Siyaset kadını ve sosyolog Behice Boran 14 Mayıs 1910 yılında Bursa'da doğmuştur.

Kazan Tatarı olan anne ve babası 1890’larda Bursa’ya göç edip gelmişlerdir.

İlkokulu Bursa’da okumaya başladı ancak Kurtuluş Savaşı döneminde Yunanlılar Bursa’ya girince, ailesiyle İstanbul’a göç etti.

İstanbul’da Arnavutköy Amerikan Kız Koleji'nde eğitimine devam etti. Şimdiki adıyla Robert Kolej olan okulun orta kısmından 1927 yılında mezun oldu.

1931 yılında kolejinden lise kısmından birincilikle bitiren ilk Türk kız öğrenci oldu.

Mezun olunca Manisa ortaokuluna İngilizce öğretmeni olarak atandı.

Amerikan Kız Koleji’ndeki tarih öğretmeni sayesinde Amerikan Michigan Üniversitesinden burs alarak Amerika’ya gitti.

Michigan Üniversitesi’nde sosyoloji doktorasını 1939 yılında bitirerek Türkiye’ye döndü.

Türkiye’ye döndükten sonra Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi (DTCF) sosyoloji bölümüne doçent olarak atandı.

1941 yılında bir grup arkadaşıyla birlikte 'Yurt ve Dünya' ile 'Adımlar' dergilerini çıkarmaya başladı, ancak her iki dergi de 1944 yılında bakanlar

kurulu kararıyla kapatıldı.

Boran, ABD’de tanıştığı Marksist düşüncelere paralel yazılar yazar, sol sosyalist dergilerle ilişkiler geliştirir.

Bu durum üniversite yönetimin dikkatinden kaçmaz ve hakkında soruşturmalar açılır; sakıncalı düşünceler taşıdığı gerekçesiyle aktif öğretim üyeliğine son verilir.

15 Aralık 1945 tarihinde Milli Eğitim Bakanlığı'nın emrine verilir. Bunun üzerine Behice Boran Danıştay’a başvurarak, dava açar.

Danıştay tasfiye kararını oybirliğiyle iptal eder. Boran ve arkadaşları üniversiteye geri dönmeleri üzerine DTCF’de olaylar yaşanır. 1948 yılında siyasi görüşleri nedeniyle üniversiteden el çektirildi.

Özellikle milliyetçi düşüncelere sahip bazı öğretim üyeleri üniversiteye dönenlere tepkiler gösterir, olaylar yaşanır.

CEZAEVİNDE DOĞUM YAPTI

1950 yılında “Barışseverler Cemiyeti”ni kurdu ve başkanlığını yaptı. Bu cemiyetten 1950 yılında Adnan Menderes hükümetinin Kore'ye asker göndermesini kınayan bir bildiri yayımlayınca 15 ay hapis cezası aldı.

Hükümlü olduğu 1951 tarihinde oğlu Dursun’u cezaevinde dünyaya getirir.

1962 yılında (TİP) Türkiye İşçi Partisine üye oldu. 1965 yılındaki genel seçimlerde Şanlıurfa'dan milletvekili oldu. Avrupa Parlamentosu’nda Türkiye’yi temsil etti.

İLK KADIN GENEL BAŞKAN

1970 yılında TİP’in 4. Kongresinde Behice Boran ilk kadın genel başkanı sıfatıyla partisinin başına geçer.

12 Mart 1971 muhtırası ile birlikte tutuklandı ve partisi (TİP) kapatıldı.

Behice Boran’a 15 yıl hapis cezası verildi ancak 1974 yılında ilan edilen genel aftan yararlanarak serbest kaldı.

1975 yılında Türkiye İşçi Partisini tekrar kurdu ve genel başkanı seçildi. 12 Eylül 1980 darbesinin ardından kısa süre ev hapsinde tutulan Behice Boran, daha sonra yurtdışına çıktıktan sonra 1981 yılında vatandaşlıktan çıkartıldı.

SÜRGÜN HAYATI

Avrupa’da 7 yıl sürgün olarak yaşadı. Sürgüne gitmek zorunda kaldığında 69 yaşındaydı. Ve yaşadığı ilk sürgün de değildi.

Dedeleri 18'nci yüzyılın sonuna doğru yaşanan Büyük Çerkes Sürgününde, Çarlık Rusya’dan Anadolu’ya sürülmüşlerdi.

 Mülteci maaşıyla geçinmeye çalıştı.

Ölümünden bir yıl önce Uğur Mumcu’ya şöyle diyecekti:

“Her şeyi düşünmüştüm bu işlere girerken, hapis yatmayı, baskıları şunu bunu. Ama yetmiş altı yaşında, bir yabancı ülkede sürgün yaşamak hiç aklıma gelmemişti.”

Yurtdışında iken (TKP) Türkiye Kominist Partisi ile TİP'in birleşme kararı aldıklarını duyurdu ve iki gün sonra da 10 Eylül 1987 tarihinde Brüksel’de öldü.

Behice Boran, 1946 yılında Dışişleri’nde Yunanca çevirmenliği yapan Nevzat Hatko ile evlendi. Elif Alova adında kızı vardı. Dursun adında bir erkek çocukları oldu.

Cenazesi Türkiye’ye getirilir ve TBMM’de tören düzenlikten sonra İstanbul’da Zincirlikuyu Mezarlığı'nda toprağa verildi.