Nice zamandır böyle bir kitap okumamıştım. Ufuk açıcı, gönül ferahlatıcı, dikkat toplayıcı ve akıl uyarıcı...
Kitabın geniş çaplı, derin okumaların bir ürünü olduğunu düşündürmesi ve sohbet havasındaki diliyle özetleyerek anlatması bağlayıcılığını artırıyor. Amin Maluf’un “Ölümcül Kimlikler” isimli kitabını okuduğumda da benzer bir hisle birkaç satır yazmıştım. Ama orada beni rahatsız eden bir nokta vardı. Bütün kültürlere, medeniyetlere ya da kimliklere eşit noktadan bakmaya çalışan bu anlayış beni rahatsız etmişti bütün ince, teferruatlı adilâne yaklaşımına rağmen. Lakin sayın Savaş Barkçin’in yazmış olduğu “Medeniyet Aklı”nı okumam çok faydalı oldu.
Düşüncelerim genişledi, önceki bildiklerim konusunda örneklerim çoğaldı, olaylara farklı açılardan bakmayı, değişik sonuçlar elde etmeyi kazandığımı hissediyorum.
Bazı öğrencilerime, değerli arkadaşlarıma ve öğretmenlere tavsiye edebileceğim bir kitap. Bu kitabın farklı bir özelliği daha var benden önce sevgili oğlumun okumuş olması.
Yazarımız, medeniyetler hakkında geniş kültür araştırmaları sonucunda elde etmiş olduğu ortak noktaları, kural, kaide veya ilkeler her neyse "Medeniyet Aklı" çerçevesi üzerinden farklılıkları da dikkate alarak anlatmış.
Aklımda kalmasını umduğum ve sohbet meclislerinde devamlı zikredeceğim belli konular var bunda. “İmparatorluklar dışarıda, cumhuriyetler yani ulusal devletler içerde savaşır.” cümlesi mesela.
“İmparatorluk anlayışları ile ulusal devletler arasındaki farklılıkları ortaya koyup ulus devletleri ne kadar zayıf, aciz olduklarını anlatmaya çalışıyor toplumsal enerji başlığı altında.
Irkçılık fikrinin imparatorlukları parçaladığını ve böylece ulusal devletlerin dışarıdan daha rahat yönetilebilir olduğunu vurgulaması, Osmanlı'ya olumsuz gözle bakan zihniyeti bir nebze düşündürür belki.
Medeniyet kavramı üzerinde en çok Roma ve Osmanlı kıyaslaması yaparken günümüzde Amerika, İngiltere üzerinden Batı medeniyetini ele alır ve kıyaslar.
Kitabın içindekiler bölümü, dikkatimizi çeken başlıklarla dolu. “200 Yıldır Sorulan Yanlış Soru” “Medeniyet Nedir?" “Medeniyetin 3 Boyutu: İnsan, Mekan, Zaman” başlığı altında giriş yapıldıktan sonra bunları açıklamaya çalışır.
“İnsan; Biz kimiz?” Mekan: Dünyadaki Yerimiz Neresi” “Zaman Bilinci” “Irk, Millet, Milliyet” bunlar tekrar ele alınmış biraz daha detaylı noktalarda değerlendirmeler yapılmış başlıklardır.
“Bilmek, Kılmak Olmak” “Medeniyet Aklı” “Sentez Yeteneği”, “Toplumsal Enerji” gibi başlıklarda imparatorlukların sentezlemeyi iyi yaptığı ve toplumsal enerjiyi doğru kullandığını detaylı biçimde anlatmış. Mesela toplumsal enerji noktasında "dinin" büyük katkısı olduğunu söylerken bazen batıl inançların ve dünyevi hedeflerin de toplumsal enerjiyi yönlendirebileceği anlatılmış.
Sentezleme konusunda farklı milletler ve toplumların inançları ve kültürleri açısından imparatorlukların kuvvetli sentez yeteneği olması vurgulanmış. Ulusal devletler ise sentezleme yeteneğinin zayıf kaldığını, tek tipleşme çabalarını tetiklediği söylenmiş.
AHMET TAŞTAN
