Murat Altın yazdı
Kardeş ülke Pakistan’ın kurucu lideri Muhammed Ali Cinnah, vefatının 75'inci yılında anılıyor.
MUHAMMED ALİ CİNNAH
Tüccar bir ailenin ilk çocuğu olarak 25 Aralık 1876'da Karaçi'de dünyaya gelen Cinnah, ilk öğrenimini Karaçi ve Bombay'da (Mumbai) yaptı.
Bir aile dostu aracılığıyla 1893'te Londra'ya giden Cinnah, Lincoln's Inn'de hukuk eğitimini tamamladıktan sonra 1896'da avukat olarak ülkesine döndü ve Bombay'da mesleğini icra etmeye başladı.
İngiltere'de kaldığı süre içerisinde sık sık Avam Kamarası'nın toplantılarını takip eden Cinnah, böylelikle İngiliz politikasını yakından tanıma fırsatı buldu. Bu ilgisi, Hindistan'a geri döndüğünde güçlü ve kitleleri harekete geçirebilen bir hitabete sahip olmasına yol açtı.
Tarihçi Stanley Wolpert’e göre, Cinnah, Londra'da kaldığı süreçte demokratik uluslara ve yenilikçi siyasete dayanan 19'uncu yüzyıl Britanya liberalizminden etkilendi.
Politikaya INC ile atıldı
Bombay'da 10 yılı aşkın bir süre mesleğini sürdüren Cinnah, 1906’da Hindistan Ulusal Kongresi'ne (INC) katıldı. Hindu ve Müslümanların birlikte olduğu bağımsız bir Hindistan fikrini savunan Cinnah 1906'da kurulan Tüm Hindistan Müslüman Ligi'ne (AIML) katılmayı bir süre reddetti.
AIML, Hindu nüfusun fazla olduğu Hindistan'da Müslümanların çıkarlarının korunması gerektiğini savunuyordu.
Müslüman siyasetçilerin baskısıyla 1913'te AIML'ye katılan Cinnah, 1916'da hareketin başına geçti.
Cinnah, Müslümanlarla Hinduları tek bir siyasi örgüt çatısı altında birleştirme ümidiyle 1920 yılına kadar INC'nin bir üyesi olmaya devam etti ancak bu çabaları kalıcı bir netice vermedi. Gerek INC'de Hindu milliyetçilerinin sayısının artması gerekse Mahatma Gandhi ile olan anlaşmazlıkları dolayısıyla bu tarihe gelindiğinde INC ile yollarını tamamen ayırdı.
1920'li yıllarda Hindu ve Müslümanlar arasındaki gerginliklerin şiddetli çatışmalara dönüşmesi, Cinnah'ın iki toplumun bir arada yaşayabileceği bağımsız bir Hindistan düşüncesinde değişikliklere yol açtı.
1930 ila 1934 arasında Londra'da avukatlık görevine devam eden Cinnah, aralarında Muhammed İkbal ve Liyakat Ali Han'ın bulunduğu Müslüman liderlerin baskıları sonucu 1934’te Hindistan’a geri dönerek AIML’nin başına tekrar geçti.
Cinnah, Londra'da tanıştığı Müslümanlar arasında Hindistan'daki Müslümanlar için müstakil bir vatan arayışının dile getirildiğini gördü.
Cinnah başkanlığında 22-23 Mart 1940’da Lahor'da toplanan AIML, ilk defa Müslümanlar için ayrı bir devlet fikrinin politika olarak benimsendiği "Lahor veya Pakistan Tasarısı'nı" kabul etti.
Söz konusu tasarının, Cinnah'ın politik hayatındaki en net kararlarından biri olduğu belirtiliyor.
Öte yandan, Pakistan fikrinin resmiyete döküldüğü 23 Mart günü, bugün "Pakistan Günü" olarak kutlanıyor.
Bağımsız Pakistan ve Hindistan'a doğru
INC, II. Dünya Savaşı’nın devam ettiği 1942’de ülkedeki sömürge yönetiminin Hindistan'dan ayrılması için "Hindistan'ı terk edin" kampanyası başlattı. Cinnah ise bu kampanyaya "böl ve terk et" hareketi ile cevap verdi.
Aralık 1945’te yaptığı bir konuşmada "Pakistan bizim için ölüm ve kalım meselesidir." dedi.
Devam eden süreçte İngiltere'nin Hindistan'daki son Genel Valisi Lord Mountbatten, 3 Haziran 1947'de bölünmenin gerçekleştirildiğini duyurdu. Bunun üzerine AIML Cinnah'ı Pakistan'ın Genel Valisi seçti ve Cinnah, 7 Ağustos’ta Yeni Delhi'den Karaçi'ye Pakistan’ın ilk Genel Valisi sıfatıyla geldi.
Britanya Hindistanı, 1947'nin 14 Ağustos'unu 15 Ağustos'a bağlayan gece resmen bağımsız olarak ikiye ayrıldı.
İlk başta Hindistan'ın doğu ve batısında Müslümanların yoğun olduğu bölgelerde kurulan Pakistan da, 1971'de ikiye ayrıldı ve Doğu Pakistan "Bangladeş" adıyla bağımsızlığını ilan etti.
iki kez evlendi
Cinnah Londra’ya gitmeden önce 1892'de Emi Bai isimli bir kadınla evlendi. Hindistan'dan ayrıldıktan kısa bir süre sonra ise annesi ve eşi hayatını kaybetti.
1918’de sonradan Müslüman olan Ruttie isimli bir Parsi ile ikinci evliliğini gerçekleştiren Cinnah, Dina isminde bir kızının olduğu bu evliliğini 1920’lerin ikinci yarısında sonlandırdı.
Sağlık sorunları 1940'lı yıllarda artan ve verem şikayeti bulunan Cinnah, 11 Eylül 1948'de Karaçi'de hayatını kaybetti.
Vefatının ardından 1970’de kabrinin bulunduğu yere Mezar-ı Kaid isimli anıt inşa edildi.
Öte yandan, Cinnah'ın Karaçi'de doğduğu Wazir Konağı ise ulusal bir anıt ve müze haline dönüştürüldü.
